Η Ελλάδα προσέρχεται στις διερευνητικές επαφές με την Τουρκία «καλή τη πίστει, με εποικοδομητικό πνεύμα» και χωρίς να προκαλεί, σημειώνει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε συνέντευξή του στην «Εφημερίδα των Συντακτών», όμως ξεκαθαρίζει για μία ακόμη φορά ότι δεν συζητούνται θέματα που αφορούν την εθνική κυριαρχία και την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Δένδια, η Βουλή πριν από λίγες ημέρες ψήφισε τον νόμο για την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο στα 12 ναυτικά μίλια. Τι σημαίνει αυτή η πράξη και ποια θα είναι η συνέχεια;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θεωρώ όχι ήταν μεγάλη τιμή για εμένα να εισηγηθώ στην Εθνική Αντιπροσωπεία, εξ ονόματος της κυβέρνησης Μητσοτάκη, την ψήφιση ίου νόμου με τον οποίο επεκτείνεται η Ελλάδα κατά τουλάχιστον 10.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ αν συνυπολογίσουμε και το κλείσιμο των κόλπων, τότε η επέκταση υπερβαίνει τα 13.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αλλά θα μου επιτρέψετε να υπογραμμίσω ότι η ψήφιση του εν λόγω νόμου αποτελεί συλλογική πράξη ιστορικής σημασίας. Τόσο όσον αφορά τον συμβολισμό της όσο και το έμπρακτο θετικό αποτύπωμα στην κατοχύρωση των εθνικών μας δικαιωμάτων. Τα όρια της Ελλάδας μεγαλώνουν. Και μεγαλώνουν με ειρηνικό τρόπο, σε εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου, με ό,τι αυτό ενέχει.
Η κυβέρνηση, όχι μόνον ανήγγειλε ότι θα επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη, αλλά και το έπραξε. Επί δεκαετίες, η Ελλάδα δήλωνε ότι έχει το δικαίωμα αυτό και επιφυλασσόταν να το ασκήσει, αλλά μέχρι τώρα δεν το είχε υλοποιήσει. Πλέον, η επέκταση είναι γεγονός. Όπως έχω αναφέρει και στο παρελθόν, έχουμε ξεκινήσει την τεχνική επεξεργασία προκειμένου να είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε στην επέκταση των χωρικών υδάτων και σε άλλες περιοχές της επικράτειας. Διατηρούμε το αναφαίρετο δικαίωμα να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια, οπουδήποτε και οποτεδήποτε, όταν κριθεί σκόπιμο.
Στο σημείο αυτό, θέλω να υπογραμμίσω τη θετική στάση της συντριπτικής πλειοψηφίας των κοινοβουλευτικών κομμάτων της αντιπολίτευσης, που υπερψήφισαν το εν λόγω νομοσχέδιο. Και το γεγονός ότι κανένας βουλευτής δεν το καταψήφισε. Δράττομαι της ευκαιρίας για να εκφράσω, για ακόμα μία φορά ης ευχαριστίες μου προς τους συναδέλφους βουλευτές, καθώς η υιοθέτηση του νομοσχεδίου πραγματοποιήθηκε σε κλίμα εθνικής ομοψυχίας και ως επί το πλείστον αποφεύχθηκαν οι ανούσιες αντεγκλήσεις και μικροκομματικοί υπολογισμοί. Αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι μπορεί να επιτευχθεί η εθνική ενότητα έναντι των μεγάλων προκλήσεων ασφάλειας που αντιμετωπίζει η χώρα Όπως είπε ο πρωθυπουργός, διευρύνθηκε το πλαίσιο της εθνικής ομοψυχίας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχετε μια ασφαλή εικόνα ως προς τη διαδικασία και το πλαίσιο διεξαγωγής των διερευνητικών συνομιλιών με την Τουρκία; Μπορεί να διαρκέσουν επ’ αόριστον, όπως ο κύκλος που διακόπηκε το 2016, ή αυτή τη φορά συζητείται και χρονοδιάγραμμα; Και τι γίνεται στην περίπτωση που η τουρκική αντιπροσωπεία βάλει θέματα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών, αλλαγής των ορίων ευθύνης έρευνας και διάσωσης στο Αιγαίο, γκρίζων ζωνών ή ό,τι άλλο κρίνει πως εξυπηρετεί τα σχέδια της;
ΔΕΝΔΙΑΣ: Έχουν περάσει σχεδόν πέντε χρόνια από τον τελευταίο γύρο των διερευνητικών επαφών, οι οποίες σταμάτησαν [με τουρκική υπαιτιότητα] τον Μάρτιο του 2016. Για τον λόγο αυτό έχουν πάρει -θα μου επιτρέψετε να χρησιμοποιήσω αυτή την έκφραση- «μια μυθική διάσταση».
Είμαι από τη φύση μου ρεαλιστής.
Θα ήθελα λοιπόν να υπογραμμίσω τι δεν είναι οι διερευνητικές: Δεν είναι διαπραγματεύσεις. Σκοπός των επαφών είναι να διερευνηθούν σημεία σύγκλισης για ενδεχόμενες μελλοντικές διαπραγματεύσεις επί ενός και μόνο ζητήματος.
Οι εν λόγω επαφές είναι, επίσης, άτυπες. Δεν τηρούνται πρακτικά και καμία πλευρά δεν αναλαμβάνει υποχρεώσεις και δεσμεύσεις.
Θέλω να είμαι ξεκάθαρος: το ζήτημα των ενδεχόμενων μελλοντικών διαπραγματεύσεων θα είναι η οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και πώς μπορεί να επιτευχθεί. Εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία σε διαπραγματεύσεις, που τυχόν ακολουθήσουν τις διερευνητικές, οι δύο πλευρές θα πρέπει να συμφωνήσουν σε κείμενο συνυποσχετικού που θα υποβληθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Θέλω να επισημάνω, επίσης, ότι στις διερευνητικές δεν συζητείται θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών. Δεν συζητείται θέμα που αφορά την εθνική κυριαρχία.
Εμείς προσερχόμαστε καλή τη πίστει στις επαφές αυτές. Με εποικοδομητικό πνεύμα Και, κυρίως, δεν προκαλούμε. Δεν επιθυμούμε την κλιμάκωση. Ούτε προσπαθούμε να δυναμιτίσουμε τις διερευνητικές με τον έναν π τον άλλον τρόπο. Αντιθέτως, ευελπιστούμε ότι οι επαφές αυτές θα οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση. Αυτό, εξάλλου, έχει υπογραμμίσει και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν αναφερόταν στην «ομαλή συνέχιση» των διερευνητικών επαφών.
Ελπίζω ότι και η τουρκική πλευρά θα προσέλθει στις επαφές αυτές με αντίστοιχο πνεύμα.
Όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα, θα ήταν σκόπιμο να διαχωρίσουμε τις διάφορες θεωρίες και εικασίες από τα στοιχεία, που είναι αδιάψευστα. Κατ’ αρχάς, μιλάμε για επανεκκίνηση των επαφών.
Τυπικά δεν έληξαν ποτέ, απλώς διακόπηκαν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Η περιοδικότητά τους δεν ήταν ποτέ δεδομένη. Στις περίπου δύο δεκαετίες που έχουν περάσει από την πρώτη συνάντηση, έγιναν 60 γύροι. Άρα κατά μέσο όρο διεξήχθησαν τρεις γύροι κάθε χρόνο. Η πραγματική εικόνα, όμως, είναι τελείως διαφορετική. Τα τελευταία πέντε χρόνια δεν υπήρξε κανένας γύρος. Μία χρονιά έγιναν πάνω από δέκα γύροι. Άλλες χρονιές, με διαφορετικές κυβερνήσεις στην Αθήνα, είχαμε μόνον έναν γύρο τον χρόνο. Άρα, δεν μπορούμε να εξαγάγουμε ασφαλείς προβλέψεις εκ των προτέρων. Το μόνο σίγουρο, το οποίο τόνισα ήδη, είναι η θετική προσέγγιση της Αθήνας, η οποία ελπίζουμε ειλικρινώς να βρει ανταπόκριση από την Άγκυρα, με μια αντιστοίχως θετική προσέγγιση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πότε βλέπετε συνάντηση με τον κ. Τσαβούσογλου;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Με τον Τούρκο ομόλογο μου, ως γνωστόν, μας συνδέει μακρά φιλία από την εποχή που ήμασταν και οι δύο μέλη της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η πιο πρόσφατη συνάντησή μας έλαβε χώρα στην Μπρατισλάβα τον περασμένο Οκτώβριο. Τότε ο κ. Τσαβούσογλου είχε υποσχεθεί ότι η τουρκική πλευρά θα πρότεινε ημερομηνίες για τις διερευνητικές. Και αντ’ αυτού έστειλε το «Ορούτς Ρέις». Η συνέχεια είναι γνωστή. Αλλά, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε κόψει τις γέφυρες επικοινωνίας. Μετά τον πρόσφατο σεισμό που έπληξε τη Σάμο και κυρίως τη Σμύρνη, του τηλεφώνησα και προσέφερα τη βοήθεια της Ελλάδας για τον απεγκλωβισμό των επιζώντων. Λίγο καιρό αργότερα, όταν μπήκα σε προληπτική καραντίνα, μου τηλεφώνησε ο κ. Τσαβούσογλου για να ενημερωθεί για την υγεία μου. Αναφορικά, πάντως, με το πότε θα υπάρξει νέα διμερής συνάντηση, η απάντηση είναι: Όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες και υπάρξει το κατάλληλο κλίμα που θα επιτρέψει σε μια τέτοια συνάντηση να είναι εποικοδομητική.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στην επικαιροποίηση του προσφυγικού που αναμένεται τον Μάρτιο στη γενική συζήτηση επί των ευρω-τουρκικών σχέσεων, υπάρχουν πρόσθετες προβλέψεις για τις υποχρεώσεις της Τουρκίας να μην επαναληφθεί το φαινόμενο της εργαλειοποίησης των προσφύγων στα σύνορα με την Ελλάδα;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα ήθελα να διευκρινίσω αναφορικά με το ζήτημα αυτό, το οποίο παρακολουθούμε από κοινού με το αρμόδιο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, ότι δεν τίθεται θέμα επικαιροποίησης ή τροποποίησης της κοινής δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας του Μαρτίου του 2016. Μια τέτοια συζήτηση θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου. Η δήλωση του 2016 αναφέρει ρητά τρεις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Τουρκία και τις οποίες οφείλει να εκπληρώσει: 1) να προστατεύσει τα σύνορά της προκειμένου να μειωθούν οι παράνομες μεταναστευτικές ροές, 2) να μην επιτρέψει τη δημιουργία νέων μεταναστευτικών οδών και 3) να δέχεται επιστροφές. Δυστυχώς, η Τουρκία δεν εκπληρώνει καμία από τις υποχρεώσεις αυτές ικανοποιητικά.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στην άλλη πλευρά της γειτονιάς μας. Τι γίνεται με την ενταξιακή διαδικασία για Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία μετά την απειλή βέτο της βουλγαρικής κυβέρνησης για τη δεύτερη; Βλέπετε νέα πρωτοβουλία από την προεδρία της Πορτογαλίας;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κύριε Αγρολάμπε, θα μου επιτρέψετε να κάνω μια μικρή παρατήρηση πριν απαντήσω στην ερώτησή σας. Πριν από λίγες ημέρες ήταν η τεσσαρακοστή επέτειος ενός ιστορικού γεγονότος, σίγουρα για τη μεταπολεμική Ελλάδα και θα τολμούσα να πω για την ιστορική πορεία της χώρας γενικότερα: η ένταξή μας στην τότε ΕΟΚ, η οποία έγινε χάρη στη διορατικότητα του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Τότε, η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα στα Βαλκάνια που εισήλθε στον κλειστό αυτό κύκλο.
Έχουμε έπειτα από αυτό ηθική υποχρέωση να συμβάλουμε ενεργά στις προσπάθειες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Διότι πρώτα από όλα, αυτό είναι το συμφέρον μας. Η ένταξή τους θα εμπεδώσει την ασφάλεια, την ευημερία και τη σταθερότητα στην περιοχή. Και παράλληλα, θα αποτρέψει την εδραίωση αναθεωρητικών και εξτρεμιστικών επιρροών ή την προσπάθεια αναβίωσης αυτοκρατοριών που ανήκουν στο παρελθόν.
Για τον λόγο αυτό προσφέρουμε κάθε βοήθεια. Είμαστε εμπράκτως στο πλευρό των γειτόνων μας. Πλέον καταβάλλουμε προσπάθειες, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να προμηθευτούν, το συντομότερο δυνατόν, εμβόλια για την αντιμετώπιση του COVID-19.
Αλλά, η ένταξή τους θα γίνει με βάση την αιρεσιμότητα και την ατομική επίδοση κάθε υποψήφιου κράτους. Υπάρχουν ορισμένα σημαντικά κριτήρια που πρέπει να εκπληρωθούν και από τις δύο χώρες. Όπως, νια παράδειγμα η εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών. Αυτό ήταν ένα θέμα που συζήτησα εκτενώς με τον ομόλογο μου της Βόρειας Μακεδονίας κ. Οσμάνι την περασμένη εβδομάδα. Και του υπογράμμισα ότι ακόμα και αν έχει υπάρξει έργο στην κατεύθυνση της εφαρμογής της αλλαγής του ονόματος, χρειάζεται μεγαλύτερη πρόοδος, από τη μία, στην υλοποίηση και τη συνεπή χρήση του ονόματος και από την άλλη, στην εξάλειψη του «προγράμματος αρχαιοποίησης». Να προσθέσω επίσης, όσον αφορά την Αλβανία, τη θέση της χώρας μας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ορθή αντιμετώπιση των ζητημάτων που αφορούν την ελληνική μειονότητα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Με τη νέα αμερικανική διοίκηση υπό τον Τζο Μπάιντεν εκτιμάτε ότι οι ΗΠΑ θα επιστρέψουν και θα καλύψουν το κενό που δημιουργήθηκε στην περιοχή της Μ. Ανατολής και της Μεσογείου τα τελευταία χρόνια;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Προσβλέπω σε μια συνάντηση με τον νέο Αμερικανό ομόλογο μου Αντονι Μπλίνκεν προκειμένου να συζητήσουμε τις προοπτικές εμβάθυνσης της διμερούς συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της αναβάθμισης της διμερούς συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας (MDCA), αλλά και των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή. Προσβλέπουμε σε μια ενεργότερη παρουσία των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο και στη διεύρυνση του στρατηγικού τους αποτυπώματος στην περιοχή μας. Η μορφή και ο χρονικός ορίζοντας μιας τέτοιας παρουσίας μένει να αποσαφηνιστούν. Αυτό το οποίο προσδοκούμε, επίσης, είναι ότι η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη των διατλαντικών δεσμών και στη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στο Κυπριακό είπατε ότι δεν μπορείτε να είστε αισιόδοξος εν όψει των άτυπων συνομιλιών στην πενταμερή, με την Τουρκία να δηλώνει ανοιχτά πως θέλει λύση δύο κρατών, ισότιμων και πολιτικά και κυριαρχικά. Μπορεί να γίνει συζήτηση για δύο διαμετρικά αντίθετες απόψεις;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Το πλαίσιο επίλυσης του Κυπριακού είναι ένα και γνωστό: διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του OHE και συμβατό με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Σε κάθε περίπτωση, οι άτυπες συνομιλίες σε μια πενταμερή συνάντηση που θα συγκαλέσει ο γενικός γραμματέας του OHE δεν αποτελούν επίσημη διαπραγμάτευση.
