Η Σμύρνη ιστορικά ήταν η πρώτη πόλη στην οποία μετανάστευσαν μαζικά οι Κυθήριοι, στο διάβα τριών αιώνων, από τα τέλη του 18ου έως τις αρχές του 20ου αιώνα και μέχρι την Μικρασιατική Καταστροφή. Εγκαταλείποντας την φτωχή γη του νησιού οι Κυθήριοι αναζήτησαν μια καλύτερη ζωή στην Ιωνία. Εγκαταστάθηκαν κυρίως στην Σμύρνη και στα περίχωρά της αναπτύσσοντας τις κοινότητές τους κουβαλώντας τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις της μικρής πατρίδας τους. Μαζί μετέφεραν την πίστη τους στην προστάτιδά τους, την Παναγία Μυρτιδιώτισσα.
Η παρουσία των Κυθηρίων στη Σμύρνη ήταν έντονη σε χωριά και περίχωρα όπως ο Κουκλουτζάς, ο Μπουρνόβας, το Σβντίκιοϊ, το Μερσινλί, τα Βούρλα, το Κορδελιό. Στο Μερσινλί, που λόγω της ονομασίας του προσέλκυσε αρκετούς Κυθήριους, αποφασίστηκε το 1891 να χτιστεί εκεί ο Ιερός Ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας. Το Μερσινλί (Mersinli) βρίσκεται νοτίως της Πούντας(Αλσαντζάκ), κοντά στο λιμάνι της Σμύρνης. Ο ναός χτίστηκε από ξύλο, ενώ ξαναχτίστηκε το 1903 με σχέδια του αρχιτέκτονα Κωνσταντινίδη, υπό την εποπτεία του αρχιτέκτονα Γ. Πετροκόκινκου.
Στην καταστροφή της Σμύρνης μαρτυρίες αναφέρουν πως… «Στη συνοικίαν του Αγίου Κωνσταντίνου διεπράχθησαν φρικαλέα εγκλήματα από τους τσέτες. Στην εκκλησία μέσα της Μυρτιδιώτισσας στο Μερσινλή στραγγαλίσθηκαν δεκάδες κορίτσια ενώ στρατιώτες αποπατούσαν πάνω στην Αγία Τράπεζα». Πηγές αναφέρουν επίσης ότι ο ναός μετά την καταστροφή της Σμύρνης χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη πετρελαίου.
Στο βιβλίο της Κούλας Κασιμάτη, «Σμύρνη, τα Μείζονα Κύθηρα – Οι Κυθήριοι στην Ιωνία, 18ος – 20ος αιώνας» μπορεί κανείς να μελετήσει την ιστορία των Κυθηρίων στην μικρασιατική πόλη και να γνωρίσει λεπτομέρειες από την καθημερινή τους ζωή, την εμπορική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική τους δραστηριότητα. Το βιβλίο είναι ένας πραγματικός θησαυρός. Και είναι επίσης πολύ χρήσιμο για κάποιον που θέλει σήμερα να επισκεφτεί την Σμύρνη και να περπατήσει στις γειτονιές που κατοικούσαν κάποτε οι Τσιριγώτες. Βέβαια 100 χρόνια μετά όλα είναι διαφορετικά, όμως σίγουρα θα τον βοηθήσει να αντιληφθεί το τσιριγώτικο αποτύπωμα στον χώρο και τον χρόνο.
Στον παρακάτω χάρτη σε περίγραμμα βρίσκεται το προάστιο Μερσινλί της Σμύρνης. Εντός αυτής της γεωγραφικής περιοχής βρισκόταν ο ναός της Παναγίας Μυριδιώτισσας. Σήμερα στο κέντρο του Μερσινλί βρίσκεται το στάδιο Ατατούρκ, ενώ στην διπλανή Πούντα υπάρχει ακόμη του γήπεδο του Πανιωνίου, που πρόσφατα έχει ανακαινισθεί και αποτελεί έδρα της ποδοσφαιρικής ομάδας Αλτάι.
Ακολουθούν φωτογραφίες της εποχής από το προάστιο Μερσινλί
Η Μυριδιώτισσα στα Βουρλά
Η Παναγία Μυριδιώτισσα, δοξαζόταν σε κάθε περιοχή της Ιωνίας όπου ζούσαν Κυθήριοι. Μια εικόνα της που μαρτυρά την λατρεία της και στα Βουρλά βρίσκεται σήμερα στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγίτσα) Καισαριανής. Η εικόνα (βλέπε κεντρική φωτ. επάνω) δωρίσθηκε τον Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Καισαριανή στις 3 Φεβρουαρίου 1979. Ανήκε στην Κυριακούλα Χαραλάμπους, σύζυγο του Ηλία, η οποία πριν πεθάνει είπε στον αδελφό της Γαβριήλ Ρόμπολη να τη δώσει στην εκκλησία για να προσεύχονται οι πιστοί. Είναι κατασκευασμένη το 1816 και το ασήμι της εικόνας είναι φτιαγμένο στην Ύδρα το 1818. Η εικόνα, εκτός απο την ιστορική της αξία (αφού είναι πλέον των δύο αιώνων), έχει και συναισθηματική αφού την έχουν φέρει πρόσφυγες από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας. Εορτάζεται στις 24 Σεπτεμβρίου κάθε έτους.
Οι οικισμοί της Σμύρνης
Στις αρχές του 20ου αιώνα η Μητρόπολη Σμύρνης περιλάμβανε τους κατωτέρω οικισμούς:
α) Σμύρνη (İzmir) με 16 ενορίες
β) Καρατάσι (Karatas)
γ) Καραντίνα (Murat Reis Mh.)
δ) Νταργάτς (Darağaç)
ε) Σαλάχανε (Salhane) από τη σημερινή Επαρχία İzmir (Σμύρνης) του ομώνυμου Νομού
στ) Μπαϊρακλί (Bayraklı)
ζ) Αγία Τριάδα (Turan) από τη σημερινή Επαρχία Bayraklı (Μπαϊρακλί) του Νομού İzmir (Σμύρνης)
η) Μπουρνόβας (Bornova)
θ) Μπουνάρμπασι (Pınarbaşı)
ι) Κοκλουτζάς (Altindag)
ια) Μερσινλί ή Μυρσινέα (Mersinli)
ιβ) Πετρωτά (Naldöken) από τη σημερινή Επαρχία Bornova (Μπουρνόβα) του Νομού İzmir (Σμύρνης)
ιγ) Μπουτζάς (Buca) από τη σημερινή Επαρχία Buca (Μπουτζά) του Νομού İzmir (Σμύρνης)
ιδ) Σβεντίκιοϊ-Αρχάγγελος (Seydiköy) από τη σημερινή Επαρχία Gaziemir (Γαζή Εμίρ) του Νομού İzmir (Σμύρνης)
ιε) Τζιμόβασι (Menderes) από τη σημερινή Επαρχία Menderes (Τζιμόβασι) του Νομού İzmir (Σμύρνης)
ιστ) Προφήτης Ηλίας-Γενήκλισε.
Πηγές:
Κούλα Κασιμάτη, «Σμύρνη, τα Μείζονα Κύθηρα – Οι Κυθήριοι στην Ιωνία, 18ος – 20ος αιώνας» εκδόσεις Gutenberg
Παναγίες της Μικράς Ασίας και της Θράκης
Οικουμενικό Πατριαρχείο, Μητρόπολη Σμύρνης
Ο Χριστιανισμός στη Σμύρνη και οι εκκλησίες του έως το 1922
