Αναδημοσίευση από την στήλη ART – ΝΕΑ της Εφημερίδας των Συντακτών, 20.10.2023.
Ο εφοπλιστής Πάνος Λασκαρίδης δεν παραπέμφθηκε σε δίκη για τις κατηγορίες «της παράβασης της υποχρέωσης δήλωσης μνημείου και της φθοράς μνημείου» τις οποίες αντιμετώπιζε για την υπόθεση της παράνομης ανέλκυσης της αρχαίας άγκυρας και του ιστορικού κανονιού από τον βυθό των Αντικυθήρων, τον Αύγουστο του 2020.
Τελικά απαλλάχθηκε με βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Πειραιά το οποίο υπογράφει η πρόεδρος και εισηγήτρια, Ειρήνη Πουλιδάκη. Με προσφυγή του επιχειρηματία, ο εισαγγελέας Εφετών Πειραιά παρέπεμψε την υπόθεση στο δικαστικό συμβούλιο και τελικά υπήρξε απαλλαγή χωρίς να διεξαχθεί δίκη.
Η υπ’ αριθμ. 134/2023 απαλλακτική πρόταση της εισαγγελέως Πρωτοδικών Πειραιά προς το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών πρότεινε την πλήρη απαλλαγή του από όλες τις κατηγορίες. Οι δικαστές δεν έλαβαν προφανώς υπόψη την κατάθεση της αρχαιολόγου και τέως προϊσταμένης της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων, Παρής Καλαμαρά, ότι η ανέλκυση της λίθινης άγκυρας και του σιδερένιου κανονιού «εμπίπτει στις προστατευτικές διατάξεις του νόμου».
Το βούλευμα, που είναι αμετάκλητο, για το αδίκημα «της παράβασης της υποχρέωσης δήλωσης μνημείου» λαμβάνει υπόψη ότι ο εφοπλιστής έχει δηλώσει πως είχε ενημερώσει για την ανέλκυση τον δήμαρχο Κυθήρων, Ευστράτιο Χαρχαλάκη, και εν συνεχεία την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη. Μόνο που με βάση τις διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου 3028/2002 και του Ν. 3409/2005 «απαγορεύεται η ανέλκυση, μετακίνηση ή φωτογράφηση αντικειμένων αρχαιολογικής ή άλλης αξίας, που βρίσκονται στον βυθό», από οποιονδήποτε πολίτη χωρίς να έχει προηγηθεί γραπτή άδεια από την αρμόδια υπηρεσία, την Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων (ΕΕΑ) και χωρίς την παρουσία επιστημονικού προσωπικού. Κάτι που δεν συνέβη στην προκειμένη περίπτωση.
Επίσης προκαλεί ερωτήματα ότι ο κ. Λασκαρίδης ενημέρωσε την αρμόδια ΕΕΑ αφού είχε προηγηθεί η καταγγελία του Ιταλού υπηκόου (16/8/20 κατατέθηκε στην Αστυνομία Κυθήρων, αλλά δεν έγινε δεκτή καθώς έπρεπε να δοθεί στο λιμεναρχείο, οπότε και κατατέθηκε στις 17/8/20) και ενώ ο ίδιος είχε ήδη μεταφέρει τα δύο αντικείμενα προς φύλαξη στην ιδιωτική αποθήκη του στο Λαύριο. Μόνο μετά την καταγγελία του Ιταλού υπηκόου και αφού έγινε γνωστή η υπόθεση, ο κ. Λασκαρίδης ενημέρωσε γραπτώς την ΕΕΑ (18/8/20) και μερικές ημέρες αργότερα τα δύο αντικείμενα μεταφέρθηκαν στους ειδικούς χώρους συντήρησης της ΕΕΑ («Εφ.Συν.», «Περίεργη «διάσωση» αρχαίων από τον βυθό των Αντικυθήρων» 23/8/20).
Οπως έγραφε πριν από σχεδόν έναν χρόνο η «Εφ.Συν.» («Προς… απαλλαγή για την υπόθεση των Αντικυθήρων» 23/11/22), η δίκη που είχε οριστεί για την Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2022 στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Πειραιά με κατηγορούμενο τον εφοπλιστή Παναγιώτη Λασκαρίδη δεν έγινε ποτέ. «Η υπόθεση δεν αναρτήθηκε καν στο πινάκιο, καθώς στις 4 Οκτωβρίου 2022 ο εφοπλιστής κατέθεσε προσφυγή στην Εισαγγελία Εφετών Πειραιά κατά του κλητήριου θεσπίσματος. Αναμένεται λοιπόν με εξαιρετικό ενδιαφέρον η απόφαση της Δικαιοσύνης και το σκεπτικό του εισαγγελέα Εφετών για το αν θα παραπέμψει σε δίκη τον κ. Λασκαρίδη ή θα τον αθωώσει με βούλευμα», γράφαμε.
Για να καταπέσει η κατηγορία της φθοράς μνημείου, που αφορά το κανόνι, προφανώς ελήφθη σοβαρά υπόψη η ένορκη μαρτυρία της αρχαιολόγου Αγγελικής Σίμωσι, η οποία κατέθεσε ότι το συγκεκριμένο κανόνι «είναι ένα τυχαίο αντικείμενο ασύνδετο με κάποιο ναυάγιο και δεν αποτελεί αντικείμενο ενιαίου συνόλου που δήθεν καταστράφηκε εκ της ανελκύσεως του συγκεκριμένου κανονιού. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, επειδή δηλαδή ήταν ένα μεμονωμένο αντικείμενο στον βυθό, δεν έχει αποτυπωθεί και δεν ήταν καταγεγραμμένο από την Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων». Αποψη που συμπίπτει με τη γνωμοδότηση της Τριμελούς Επιτροπής Εκτίμησης για τα αντικείμενα, την οποία σύστησε η υπουργός Πολιτισμού, με επικεφαλής την αρχαιολόγο και διευθύντρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Αννα-Βασιλική Καραπαναγιώτου.
Η κ. Καλαμαρά από την άλλη έχει υποστηρίξει ότι το κανόνι «που ανελκύστηκε από το αλιευτικό καταφύγιο στη θέση Ποταμός, ήταν γνωστό στην ΕΕΑ και καταγεγραμμένο», όπως γνωστό και καταγεγραμμένο στην υπηρεσία «ήταν και το αγκυροβόλιο στη θέση Φάρος Απολυτάρες, από όπου προέρχεται η λίθινη άγκυρα». Το κανόνι υποδείχτηκε από ντόπιους στην υπηρεσία, «όταν κλιμάκιό της επισκέφθηκε τα Αντικύθηρα το 2012. Στην ίδια αποστολή είχαν ερευνηθεί μερικώς τα σπαράγματα του βρετανικού πολεμικού πλοίου HMS Nautilus, που ναυάγησε το 1807, στον ομώνυμο ύφαλο, 6 ν.μ. βόρεια των Αντικυθήρων. Εκεί εντοπίστηκαν τέσσερα κανόνια στον βυθό… Οι διαστάσεις του κανονιού στον βυθό του Ποταμού είναι τέτοιες που επίσης παραπέμπουν σε κανόνι πλοίου. Συνεπώς θα μπορούσε να προέρχεται από το ίδιο σύνολο του ναυαγίου του HMS Nautilus, ενός ακίνητου δηλαδή μνημείου».
«Ο καθένας και η καθεμία επιλέγουν την πορεία και την υστεροφημία τους»
Η «Εφ.Συν.» ζήτησε την άποψη της Δέσποινας Κουτσούμπα, η οποία ήταν μάρτυρας στην υπόθεση καθώς είναι η αρμόδια αρχαιολόγος της ΕΕΑ για την περιοχή και εκείνη η οποία έλαβε την καταγγελία από το Λιμενικό Κυθήρων. Η αντιπρόεδρος του ΣΕΑ και καταδυόμενη αρχαιολόγος της ΕΕΑ μάς είπε:
«Πριν από μία βδομάδα πληροφορήθηκα από τον ηλεκτρονικό Τύπο ότι το τριμελές συμβούλιο αποφάνθηκε πως ο κ. Λασκαρίδης δεν χρειάζεται να παραπεμφθεί σε δίκη για τα αδικήματα που του αποδόθηκαν από τον εισαγγελέα.
Η Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων και το επιστημονικό της προσωπικό, αρχαιολόγοι και συντηρητές, έπραξαν στο ακέραιο το καθήκον τους: για μια υπόθεση παράνομης ανέλκυσης αρχαιοτήτων από τον βυθό, ανέκτησαν τις αρχαιότητες, τεκμηρίωσαν υπηρεσιακά και επιστημονικά την υπόθεση και έστειλαν τα στοιχεία στον αρμόδιο εισαγγελέα. Επραξαν για τον Π. Λασκαρίδη ό,τι κάνουν και για κάθε περίπτωση παράνομης ανέλκυσης και μεταφοράς (και μάλιστα σε ιδιωτική αποθήκη από τα Αντικύθηρα στο Λαύριο!) οποιουδήποτε πολίτη, καθώς αυτό επιτάσσει η ισονομία. Ομως, μεσολάβησαν και άλλοι παράγοντες ώστε τελικά η Δικαιοσύνη να τον απαλλάξει των κατηγοριών. Οπως αναφέρεται στο βούλευμα, η Αγγελική Σίμωσι, αρχαιολόγος και πρώην προϊσταμένη της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων, έκανε μια ένορκη βεβαίωση υπέρ του Π. Λασκαρίδη, με αντιεπιστημονικές και έωλες αναφορές για τα ευρήματα και τη συντήρησή τους. Πάντοτε θα υπάρχουν και οι Εφιάλτες, ευτυχώς όμως είναι οικτρή μειοψηφία. Ο Π. Λασκαρίδης είναι χορηγός της συστηματικής ανασκαφής της κ. Σίμωσι στα Αντικύθηρα. Δεν είναι τυχαίο ότι η κ. Σίμωσι έχει διαγραφεί, με αίτησή της, εδώ και χρόνια από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Ο καθένας και η καθεμία επιλέγουν την πορεία και την υστεροφημία τους.
Το σημαντικό, όμως, είναι ότι ο Π. Λασκαρίδης απαλλάχθηκε, ώστε να μπορεί να συνεχίσει να εμφανίζεται ως «χορηγός» του Μουσείου Ενάλιων Αρχαιοτήτων, σύμφωνα με τη βούληση και τις διοικητικές αποφάσεις της υπουργού Πολιτισμού, Λ. Μενδώνη, που άλλωστε εξ αρχής έδειξε με πολλούς τρόπους την εύνοιά της στον εφοπλιστή. Ας μην ξεχνάμε ότι τα αποτελέσματα διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για το Σιλό στον Πειραιά καταργήθηκαν, για να αντικατασταθούν από τη «χορηγία» μιας κατά πολύ υποδεέστερης μελέτης από μελετητή που επέλεξε απευθείας ο Π. Λασκαρίδης, όπως επισήμαναν τόσο ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων όσο και το ΤΕΕ».
