Σε μια ιστορική στιγμή για το νησί των Κυθήρων, η παραδοσιακή του μελισσοκομία εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, ύστερα από πρωτοβουλία του Κυθηραϊκού Ιδρύματος Πολιτισμού & Ανάπτυξης και με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.
Η μελισσοκομία στα Κύθηρα: μια ζώσα πολιτισμική ταυτότητα
Σε έναν τόπο όπου τα θυμάρια, η ερείκη, η φασκομηλιά και δεκάδες ακόμα σπάνια μεσογειακά βότανα σχηματίζουν ένα μοναδικό φυσικό μικροκλίμα, η μελισσοκομία στα Κύθηρα δεν είναι απλώς μια αγροτική δραστηριότητα: είναι τρόπος ζωής, είναι κληρονομιά αιώνων που έχει διαποτίσει το τοπικό ήθος, τα έθιμα και τη συλλογική μνήμη των κατοίκων.
Από τα τοπωνύμια και τις παροιμίες, μέχρι τις λατρευτικές τελετές και την κουζίνα, το μέλι των Κυθήρων αποτελεί σημείο αναφοράς. Το κάθε μελισσοκομείο στα Κύθηρα είναι φορέας παράδοσης και βιωματικής γνώσης, ένα ζωντανό εργαστήρι πολιτισμού.
Κυψέλες κινητής κηρήθρας: μια κυθηραϊκή πρωτοτυπία παγκοσμίως
Η εγγραφή της κυθηραϊκής μελισσοκομικής παράδοσης αποκτά διεθνή σημασία καθώς το νησί φέρει μια παγκόσμια μοναδικότητα: είναι το μόνο μέρος στον κόσμο όπου ιστορικά χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά κυψέλες κινητής κηρήθρας – μια παραδοσιακή τεχνική που όχι μόνο διατηρήθηκε με συνέπεια, αλλά συνεχίζει να μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά.
Η δράση “Παραδοσιακή Μελισσοκομία με Κυψέλες Κινητής Κηρήθρας”, υπό την αιγίδα και τη χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού, στοχεύει ακριβώς σε αυτή τη διαφύλαξη, ανάδειξη και βιωματική αναπαραγωγή της τεχνογνωσίας.
Από τα βότανα στον πολιτισμό: ο πολιτιστικός πλούτος του μελιού
Το κυθηραϊκό μέλι, προϊόν μιας λεπτής ισορροπίας μεταξύ ανθρώπου και φύσης, δεν είναι μόνο αντικείμενο βιολογικής ή εμπορικής αξίας. Είναι στοιχείο πολιτιστικής έκφρασης, εμπειρίας και ταυτότητας. Οι μελισσοκόμοι των Κυθήρων, ως σύγχρονοι θεματοφύλακες αυτής της άυλης κληρονομιάς, μεταφέρουν κάτι πολύ περισσότερο από τεχνικές: μεταφέρουν αφηγήσεις, ήθη, οικολογικές αντιλήψεις και μια κοσμοαντίληψη όπου η αειφορία και η συνεργασία κυριαρχούν.
Όπως επισημαίνει και το Υπουργείο Πολιτισμού, «η μελισσοκομία στα Κύθηρα έχει διαμορφώσει και παραδειγματίσει την κοινωνία του νησιού και αποτελεί μια πλούσια ζώσα κληρονομιά που χρήζει ανάδειξης και διαφύλαξης».
Ένα βήμα μπροστά για τα Κύθηρα και την ελληνική μελισσοκομία
Η εγγραφή της Μελισσοκομικής Παράδοσης Κυθήρων στο Εθνικό Ευρετήριο δεν είναι απλώς μια τιμητική διάκριση. Είναι ένα σημαντικό εργαλείο προστασίας, πολιτισμικής ενδυνάμωσης και ευκαιρίας τουριστικής και αγροδιατροφικής ανάπτυξης για το νησί.
Τα Κύθηρα, με αυτή τη νέα καταχώριση, αναγνωρίζονται και θεσμικά ως κοιτίδα μελισσοκομικού πολιτισμού, κάτι που ενισχύει τη θέση τους στον παγκόσμιο χάρτη της άυλης κληρονομιάς και δημιουργεί νέα ερείσματα για το μέλλον της παραδοσιακής μελισσοκομίας στην Ελλάδα.
Σημειώσεις για τα υπόλοιπα νέα στοιχεία του Ευρετηρίου
Μαζί με τη Μελισσοκομική Παράδοση Κυθήρων, εγγράφηκαν επίσης:
- Το ευετηριακό έθιμο «Καμήλας – Ντιβιτζή» του Δωδεκαημέρου από τη Δωδεκάνησο,
- Η μικροναυπηγική τέχνη της οικογένειας Μπουνταλά στη Σκόπελο,
- Το Καράβι της λίμνης Κάρλας, με επείγουσα ανάγκη διαφύλαξης,
- Η παρασκευή του παραδοσιακού Κους Κους στο Καλαμπάκι Δράμας.
Ωστόσο, ανάμεσά τους, η κυθηραϊκή μελισσοκομία ξεχωρίζει για τη σύνδεσή της με τη φύση, τη λατρευτική παράδοση, τη βιοποικιλότητα και τη μακραίωνη τεχνική της, αποτελώντας έναν σπάνιο πολιτιστικό θησαυρό για όλη την Ελλάδα.
