«Είμαι του ήλιου η θυγατέρα η πιο απ’ όλες χαϊδευτήΧρόνια η αγάπη του πατέρασ´ αυτό τον κόσμο με κρατεί»
-Κωστής Παλαμάς
Ελιά η χιλιοτραγουδισμένη. Και η σχέση της με τον ήλιο είναι καρμική.
Αυτός τη θρέφει τη μέρα με την αγάπη του κι εκείνη επιδιώκει πάντα να τον κοιτάζει. Ενώ το βράδυ φωτίζει με ένα τρόπο διακριτικό τη νυχτιά, με το φως του φεγγαριού να καθρεφτίζεται πάνω στη ασημένια της φύλλα.
Ελιά δέντρο ιερό. Το ιερό δέντρο της θεάς Αθηνάς. Αλλά κι εκείνο που στάθηκε να προσευχηθεί ο Ιησούς πριν την πορεία του προς στο μαρτύριο. Και το δάκρυ του πότισε για πάντα τη ρίζα της και την έκανε ανθεκτική. Ο δε «κότινος», ένα στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς, ήταν το μοναδικό βραβείο που έπαιρναν οι Ολυμπιονίκες. Και συμβόλιζε την ειρήνη και την υποχρεωτική ανακωχή κατά τη διάρκεια των Αγώνων.
Η ελιά είναι ένα δέντρο μαγικό και αδάμαστο που δίνει τους καρπούς της μέχρι τα βαθιά της γεράματα.
Μπορεί να ζήσει 300 – 600 χρόνια, αλλά κάποιες ξεπερνούν και τα 1000. Στη δε Κρήτη, στις Βούβες του νομού Χανίων βρίσκεται το γηραιότερο λιόδεντρο στο κόσμο, με ηλικία που ξεπερνά τα 3000 χρόνια, ένα «διατηρητέο μνημείο της φύσης».
Ακόμα και σήμερα σε κάποιες περιοχές της χώρας, μία ελιά φυτεύεται όταν γεννιέται ένα παιδί. Η ελιά και το παιδί θα μεγαλώσουν μαζί. Όταν το παιδί ξεκινήσει το σχολείο, η ελιά είναι έτοιμη να δώσει καρπούς. Θα ενηλικιωθούν μαζί. Η ελιά θα επιζήσει όμως και θα βρίσκεται εκεί πολλές γενιές αργότερα για να θυμίζει την συνέχεια και την εξέλιξη της ζωής, αλλά και το μόχθο των προγόνων μας.
Στα Κύθηρα το μάζεμα της ελιάς είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του τόπου.
Απαιτεί χρόνο, κόπο και γνώση, αλλά είναι και μια γιορτή. Μικροί, μεγάλοι, ντόπιοι αλλά και πολλοί ξένοι από τις αρχές του Νοέμβρη ξαμολιόνται στα χωράφια για να μαζέψουν το χρυσό καρπό. Και είναι ένα θέαμα υπέροχο και μια εμπειρία μοναδική που μένει χαραγμένη στη μνήμη για πάντα. Και νιώθω ευλογία που την έζησα.
Το νησί -πατρίδα της μητέρας μου – το λατρεύω.
Όλη μου όμως τη ζωή το είχα συνυφασμένα με τα καλοκαίρια. Ο παππούς μου μας άφησε χωράφια με λιόδεντρα παλιά (πάνω από 100 χρόνων) που τα αγνοούσα επί χρόνια. Ούτε τα όρια τους δεν ήξερα. Μέχρι περισυ, που αποφασίσαμε με τον άντρα μου, επίσης Κυθήριο και με δικά του λιόδεντρα- όντας πλέον συνταξιούχοι και οι δυο – να ανακαλύψουμε τα χωράφια μας και να μαζέψουμε τις ελιές μας. Δεν ήταν καλή χρονιά, τα χωράφια ήταν για χρόνια παραμελημένα κι εμείς ανοργάνωτοι. Και επομένως η συγκομιδή φτωχή. Δε το βάλαμε κάτω όμως, γιατί η εμπειρία ήταν θετική και μας άνοιξε την όρεξη..
Έτσι φέτος φροντίσαμε τα χωράφια το καλοκαίρι κόβοντας τα σκίνα που έκοβαν τη πρόσβαση και κατεβήκαμε οργανωμένοι.
Παρέα με 2 φίλους από την Αθήνα , το Νίκο και το Θάνο και 2 Γάλλους φίλους από το πρόγραμμα ανταλλαγής σπιτιών, το HomeExchange. Ο Hervé και η Marie Christine έχουν έλθει 4 φορές στο νησί, αλλά καλοκαίρι. Και κατέβηκαν από τα Πυρηναία στο νησί φέτος το Νοέμβρη για να αγοράσουν σπίτι. Αλλά επέμεναν να έλθουν μαζί μας και στο μάζεμα για την εμπειρία. Και πέρασαν και αυτοί υπέροχα αλλά βοήθησαν κιόλας.
Στο νησί μας περίμενε ο Δημήτρης(ο σωτήρας μας ). Ντόπιος, άνθρωπος «πολυεργαλείο», με πλήρη εξοπλισμό ( λιόπανα, τσουβάλια, χτενάκια, λανάρες για το κούνημα, σίτα για το ξεκαθάρισμα και αγροτικό για τη μεταφορά). Αλλά πάνω από όλα με know how. Μας άνοιξε τα μάτια με dos και don’t s και έδινε τέμπο και λύσεις. Αλλιώς ακόμη εκεί θα είμασταν..
Η μέρα μεγάλη και κοπιαστική, αλλά το αποτέλεσμα μας αποζημίωσε
Από τις 7 το πρωί μέχρι τις 7 το βράδυ δουλεύαμε ασταμάτητα, με ένα μικρό διάλειμμα για κολατσιό στη σκιά των ελαιόδεντρων με θέα θάλασσα.
Την υπόλοιπη ώρα δουλεύαμε σκληρά, απλώνοντας λιόπανα, κουνώντας, «χτενίζοντας» και κλαδεύοντας τα λιόδεντρα, περνώντας τις ελιές από τη σίτα για να τις ξεχωρίσουμε από τα φύλλα και τα κλαδιά, βοηθώντας ο καθένας στο μέτρο που μπορούσε.
Και τα βραδάκι το ελαιοτριβείο μεταμορφωνόταν σε κινηματογραφικό σκηνικό .ΙΧ αυτοκίνητα, αγροτικά, μικρά φορτηγά, όλα είχαν επιστρατευθεί για να μεταφέρουν τον πολύτιμο καρπό στο χώρο που θα γινόταν λάδι. Η χαρά μου να είμαι μια κι εγώ παραγωγός μέσα σε αυτό το ετερόκλητο πλήθος δε περιγράφεται.
Μέσα σε μια ώρα ο καρπός που το πρωί κοσμούσε το δέντρο του είχε μετατραπεί σε χρυσαφένιο μοσχομυριστό βιολογικό λάδι. Αχ πως μυρίζει αυτό το αγουρέλαιο…
Και εμείς ξεθεωμένοι μετά από μια κουραστική μέρα απολαμβάναμε φρεσκομαγειρεμένο φαγητό πότε από τα χεράκια της Γεωργίας στο Λεμονόκηπο στο Καραβά και πότε στο Πιέρο στο Λιβάδι. Και μετά ποτάκι στο Αστικόν.
Το δε νησί μια κούκλα
Πότε βροχερό και πότε με λιακάδα μας χάρισε υπέροχες εικόνες που δεν τις βλέπουμε το καλοκαίρι .
Και ο φούρνος του Καραβά με τα υπέροχα λαδοπαξίμαδα – και όχι μόνο- στολισμένος σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο από τη Γκλόρια μας θύμισε ότι έρχονται οι γιορτές ..
Φέτος αξιωθήκαμε να μαζέψουμε 1 τόνο ελιές από τα χωράφια των παππούδων μας( από 80 κιλά πέρυσι).
Κορωνέικες, όνομα και πράγμα !!! ( ο άντρας μου βλέπετε λέγεται Κορωναίος).
Το βγάλαμε το λαδάκι μας για το χρόνο. Και δώσαμε και στους φίλους μας. Κι εγώ μάζεψα και μάτσες ελιές για να τις κάνω τσακιστές με λεμόνι και μαραθόσπορο όπως τις έκανε η γιαγιά και η μαμά μου.
Η όλη διαδικασία από το μάζεμα της ελιάς ως το σταλαγμα του λαδιού, είναι απλά συγκλονιστική. Όσο κρατούν τα κότσια μου θέλω να το κάνω κάθε χρόνο, όπως οι παππούδες και οι γονείς μου. Δεν καταλάβαινα τότε. Τώρα όμως ξέρω.
Όπως έγραψε και ο Αργύρης Εφταλιώτης
« Λαδάκι μου, που έρχεσαι απ’ τις ξανθές ελιές,
που βύζαξαν οι ρίζες τους το χώμα που με βλάστησε,
αγάπες μού ξανάφερες και θύμησες παλιές,
που λέγω και το μάγιο σου από νεκρό μ’ ανάστησε»
Και του χρόνου!!!
Δημιουργός του άρθρου:
Η Αναστασία Σιδέρη Είναι Χημικός Μηχανικός, Επικοινωνιολόγος, Επίτιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Γλασκώβης
