Άλλα 2,5 χρόνια θα συνεχίσουν να εκτελούν δρομολόγια ρυπογόνα λεωφορεία που έχουν διανύσει ακόμα και… δύο εκατομμύρια χιλιόμετρα στους δρόμους της Αθήνας αποδυναμώνοντας στην ουσία τον πράσινο περιβαλλοντικό δακτύλιο, αφού εξαιρούνται για άλλη μία φορά από τους περιορισμούς παλαιότητας οχημάτων στον μεγάλο Δακτύλιο της Αθήνας και της απαγόρευσης κυκλοφορίας τα λεωφορεία της ΟΣΥ, τα οποία συγκαταλέγονται στα πλέον ρυπογόνα οχήματα.
Να σημειωθεί ότι η αρχική πρόβλεψη του νομοθέτη αναφορικά με τον πράσινο δακτύλιο το μακρινό 2012 δεν εξαιρούσε τα λεωφορεία της δημόσιας συγκοινωνίας από τους περιορισμούς αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι στον μεγάλο δακτύλιο «απαγορεύεται η κυκλοφορία των φορτηγών με μέγιστο επιτρεπόμενο βάρος άνω των 2,2 τόνων και των λεωφορείων, πρώτης άδειας κυκλοφορίας στην Ελλάδα πριν την 1−1−1990. Στην απαγόρευση αυτή δεν περιλαμβάνονται η Νέα Εθνική Οδός Αθηνών−Λαμίας, η Λεωφόρος Κηφισού και η Λεωφόρος Αθηνών, με εξαίρεση το τμήμα της από τη διασταύρωση της με τη Λεωφόρο Κηφισού έως την οδό Αχιλλέως. Κατά την έναρξη κάθε νέου ημερολογιακού έτους, η παραπάνω χρονολογία (1−1−1990) προσαυξάνεται κατά ένα έτος».
Παρόλα αυτά σήμερα υπολογίζεται ότι στο στόλο της ΟΣΥ (Οδικές Συγκοινωνίες) περιλαμβάνονται οχήματα, τα οποία χρονολογικά μιλώντας πληρούν τις προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό τους ως… ιστορικά οχήματα.
Οι σοβαρές ελλείψεις σε οχήματα και το γεγονός ότι ο διαγωνισμός απόκτησης καινούριων λεωφορείων βγήκε στον αέρα μόλις προ λίγων ημερών οδήγησαν τα υπουργεία Μεταφορών, Περιβάλλοντος και Προστασίας του Πολίτη στη χορήγηση μιας ακόμα διετούς παράτασης στην κυκλοφορία τους, αυτή τη φορά έως την 1η Σεπτεμβρίου 2023. Αποτέλεσμα είναι οχήματα που έπρεπε να είχαν ήδη αποσυρθεί από την κυκλοφορία χρόνια πριν, να συνεχίσουν να εκτελούν δρομολόγια παρά το γεγονός ότι είναι εξαιρετικά γηρασμένα και ρυπογόνα.
Η τελευταία παράταση έως και τον Σεπτέμβριο του 2021 είχε δοθεί το 2017 από την προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου, η οποία είχε ξεκινήσει το διαγωνισμό για την απόκτηση 750 καινούριων λεωφορείων για την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Ο διαγωνισμός ακυρώθηκε με αποτέλεσμα σήμερα σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά να μην έχει φτάσει κανένα καινούριο λεωφορείο στα αμαξοστάσια της ΟΣΥ και οι απαραίτητες «ενέσεις» στα δρομολόγια να δίνονται μόνο με οχήματα των ΚΤΕΛ μέσω της σύμβασής τους με τον ΟΑΣΑ, ενώ αναμένονται και τα 300 οχήματα που θα αποκτηθούν μέσω leasing. Και στις δύο περιπτώσεις μιλάμε για μεταχειρισμένα οχήματα αν και σίγουρα πολύ νεότερα σε ηλικία από αυτά που έχει στην ιδιοκτησία της σήμερα η ΟΣΥ.
Το δημόσιο σύστημα συγκοινωνιών της Αθήνας διαθέτει σήμερα τα πλέον γηρασμένα οχήματα σε όλη την Ευρώπη με τον μέσο όρο ηλικίας να φτάνει στα τέλη του 2019 σχεδόν τα 19 έτη.
Ανάμεσα στα λεωφορεία που θα έπρεπε να είχαν ήδη αποσυρθεί συγκαταλέγονται και περίπου 100 τα οποία είχαν αποκτηθεί την περίοδο 1993 – 1996 και εξακολουθούν να εκτελούν δρομολόγια. Την συγκεκριμένη περίοδο είχαν αγοραστεί περίπου 220 λεωφορεία, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι πλέον παροπλισμένα λόγω βλαβών, αλλά τουλάχιστον 100 παραμένουν σε κυκλοφορία. Η τελευταία αγορά λεωφορείων πραγματοποιήθηκε πριν έντεκα χρόνια, το 2010, ενώ κατά τη διάρκεια των μνημονιακών ετών «πάγωσε» κάθε άλλη προσπάθεια ανανέωσης του στόλου.
Στο επιχειρησιακό σχέδιο της εταιρίας για το 2017 αναφερόταν αναλυτικά η ηλικία των οχημάτων που απάρτιζαν τον στόλο των 2.023 λεωφορείων:
- 228 οχήματα πετρελαίου τεχνολογίας Euro 1 και χρονολογίας κτήσης 1993- 1994 και 1996.
- 580 οχήματα πετρελαίου και 290 φυσικού αερίου τεχνολογίας Euro 2 (1998- 2002).
- 281 οχήματα πετρελαίου και 120 φυσικού αερίου τεχνολογίας Euro 3 (2004 – 2005).
- 220 οχήματα πετρελαίου τεχνολογίας Euro 4 (2009).
- 100 οχήματα πετρελαίου τεχνολογίας Euro 5 (2009 – 2010).
- 4 διώροφα οχήματα πετρελαίου τεχνολογίας Euro 5 (2011).
- 200 οχήματα φυσικού αερίου νέας τεχνολογίας EEV (2010).
Σήμερα η ΟΣΥ διαθέτει ακόμα λιγότερα οχήματα και συγκεκριμένα 2.016, εκ των οποίων 1.730 θερμικά λεωφορεία και 286 τρόλεϊ. Στα οχήματα αυτά περιλαμβάνονται τα παροπλισμένα, τα οχήματα με βλάβες (μακροχρόνιες, μεγάλες, μικρές) και τα διαθέσιμα οχήματα, τα οποία είναι έτοιμα προς δρομολόγηση. Από τα συνολικά 1.260 διαθέσιμα οχήματα, τα 821 είναι πετρελαίου, τα 197 φυσικού αερίου και 242 ηλεκτροκίνητα τρόλεϊ, με μέσο όρο ηλικίας 18,8 έτη για τα λεωφορεία πετρελαίου, 16 έτη για τα λεωφορεία φυσικού αερίου και 18,8 έτη για τα ηλεκτροκίνητα τρόλεϊ.
Και μπορεί το υπουργείο Μεταφορών να επιμένει ότι οι συγκοινωνίες της Αθήνας παρελήφθησαν το 2019 με 850 λεωφορεία, αλλά ο ΟΑΣΑ στα στοιχεία που συμπεριέλαβε στην πρόσφατη σύμβαση που υπέγραψε με τα ΚΤΕΛ για την παραχώρηση συγκοινωνιακού έργου στην πρωτεύουσα αναφέρει ότι το 2019 δρομολογούνταν 1.050 λεωφορεία. Το 2020, σύμφωνα πάντα με τον ΟΑΣΑ, προγραμματιζόταν μια τυπική καθημερινή ημέρα (Φεβρουάριος 2020), η δρομολόγηση 1.039 θερμικών λεωφορείων και 132 τρόλεϊ με την ΟΣΥ να δρομολογεί τελικά 1.017 θερμικά λεωφορεία και 129 τρόλεϊ κατά την πρωινή αιχμή (απόκλιση μεταξύ των προγραμματισμένων οχημάτων ΟΑΣΑ και ΟΣΥ 2,1% για τα λεωφορεία και 2,3% για τα τρόλεϊ).
Γηρασμένος στόλος – Πώς προχωρεί η ενίσχυσή του
Ουσιαστικά η χώρα μας σήμερα εξακολουθεί να έχει τον πιο γηρασμένο στόλο λεωφορείων στην Ευρώπη. Ο μέσος όρος ηλικίας των οχημάτων είναι τα 18,8 έτη, την ώρα που ο μέσος όρος της Ευρώπης είναι τα 12 έτη. Η Ρουμανία έχει μέσο όρο ηλικίας τα 15 έτη, η Σλοβενία τα 12 έτη, ενώ η Γαλλία και η Δανία τα 7 και 7,7 έτη αντίστοιχα. Να σημειωθεί επίσης ότι σύμφωνα με τους δείκτες επικινδυνότητας του ΕΜΠ (2017), τα βαρέως τύπου οχήματα ηλικίας 16 – 20 ετών είναι 33,5 περισσότερες φορές εμπλεκόμενα σε ατυχήματα σε σχέση με αντίστοιχα οχήματα ηλικίας 0-5 ετών. Επίσης, ο αριθμός θυμάτων είναι 12,5 φορές μεγαλύτερος από αυτόν των οχημάτων ηλικίας 0-5 ετών.
Στο στόλο της Αθήνας έχουν ήδη δρομολογηθεί 290 λεωφορεία των ΚΤΕΛ, ενώ από τις 10 Απριλίου θα αρχίσουν να ενσωματώνονται σταδιακά τα 300 λεωφορεία που απέκτησε η εταιρεία μέσω leasing, αφού το Ελεγκτικό Συνέδριο άναψε τελικά το πράσινο φως για τις σχετικές συμβάσεις. Αρχικώς θα προστεθούν στο στόλο περί τα 40 – 50 οχήματα, ενώ για την ενσωμάτωση του συνολικού αριθμού των λεωφορείων θα απαιτηθεί διάστημα ακόμα 1,5 – 2 μηνών.
Παράλληλα ύστερα από αρκετές καθυστερήσεις ξεκίνησε και η διαδικασία απόκτησης των πρώτων 800 καινούριων λεωφορείων για τους στόλους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης με την ανάρτηση της ανοικτής δημόσιας διαβούλευσης με τίτλο «Ανανέωση του στόλου αστικών λεωφορείων για τις μείζονες περιοχές της Αττικής και της Θεσσαλονίκης».
Πρόκειται για διεθνή ανοικτό ηλεκτρονικό δημόσιο διαγωνισμό συνολικού εκτιμώμενου προϋπολογισμού 372 εκ. Ευρώ (με ΦΠΑ), ενώ αναλυτικά η προμήθεια θα αφορά:
- 200 απλά αστικά λεωφορεία 12m υβριδικής τεχνολογίας EURO VI,
- 200 απλά αστικά λεωφορεία 12m συμπιεσμένου φυσικού αερίου (CNG) EURO VI,
- 100 αρθρωτά αστικά λεωφορεία 18m συμπιεσμένου φυσικού αερίου (CNG) EURO VΙ και
- 300 απλά αστικά ηλεκτρικά λεωφορεία 12m και τους παρελκόμενους αυτών φορτιστές βραδείας φόρτισης.
- Από τα ηλεκτρικά λεωφορεία, τα 80 θα έχουν ελάχιστη αυτονομία 150 χιλιομέτρων και τα 220 θα έχουν ελάχιστη αυτονομία 200 χιλιομέτρων.
Αυτά τα 800 λεωφορεία εντάσσονται στην Α’ Φάση ενίσχυσης του στόλου. Θα ακολουθήσει η δεύτερη φάση, εντός του έτους για την προμήθεια άλλων 500 λεωφορείων.
Σε κάθε περίπτωση τα νέα λεωφορεία έχουν ακόμα αρκετό μέλλον μέχρι να φτάσουν στα αμαξοστάσια της ΟΣΥ και του ΟΑΣΘ και να ενσωματωθούν στους δύο στόλους, καθώς σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου, μετά την παρέλευση ενός μήνα από τη λήξη της διαβούλευσης θα βγει στον αέρα ο ηλεκτρονικός διαγωνισμός και θα ακολουθήσει η υποβολή προσφορών, η επιλογή αναδόχου/χων, ο έλεγχος και η υπογραφή της σύμβασης. Από το σημείο αυτό έως τη συνολική παράδοση των 800 λεωφορείων το κείμενο της διαβούλευσης δίνει προθεσμία άνω του ενός έτους και συγκεκριμένα 430 ημερών.
