Ένα Κυθηραϊκό New Deal (Μέρος 2ο)

Σε συνέχεια του Νέου Κυθηραϊκού New Deal που δημοσιεύτηκε εδώ από τους Γιάννη Κορωναίο, Μάνο Τριφύλλη και Σπύρο Μιχαλακάκη παρουσιάζεται σήμερα το 2ο μέρος.

1.Εισαγωγή

Τον Νοέμβριο του 2020 μοιραστήκαμε μια σειρά σκέψεις για την ανάγκη (και ευκαιρία) ριζικού επαναπροσδιορισμού της οικονομικής και γενικότερης ανάπτυξης του νησιού μας

Οι πάμπολλες αντιδράσεις, κυρίως θετικές αλλά και (καλόδεχτες !) κριτικές, μας δίνουν το κίνητρο να συνεχίσουμε, όπως υποσχεθήκαμε, με μια δεύτερη σειρά, πιο εξειδικευμένων σκέψεων.  Τα συζητάμε όλα εκτός από ένα, την «ακινησία». Το «όχι σε όλα» δεν μας εκφράζει.

Σε αυτά τα πλαίσια, θα μοιραστούμε τις σκέψεις μας σε αρκετά γενικό επίπεδο (στρατηγικών κατευθύνσεων) με σκοπό την παραπέρα εξειδίκευση τους σε επόμενα σημειώματα, ιδανικά με την συμβολή πολύ περισσότερων συμπατριωτών μας που έχουν ίδιες, παρόμοιες, ακόμα και σε μερικές περιπτώσεις αντικρουόμενες ανησυχίες

Στόχος  μας (όπως είπαμε και στο πρώτο σημείωμα), δεν είναι να διαμορφώσουμε ένα πλήρες στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης των Κυθήρων, (το οποίο μπορεί να είναι ένα επόμενο βήμα αφού  απαιτείται  πολλή δουλειά και η συνεργασία όλων των κρίσιμων φορέων).

Στόχος μας είναι να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον και να εντείνουμε τις σχετικές συζητήσεις ουσίας για το καλό το τόπου μας. Διαδικτυακά σήμερα και δια ζώσης όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν . Πιστεύουμε ότι αυτή η συζήτηση θα επηρεάσει και τελικά θα συμβάλλει στην διαμόρφωση ενός τέτοιου στρατηγικού σχεδίου «Νέας Ανάπτυξης» για τα Κύθηρα

2.Βασικός στόχος μια «νέας Ανάπτυξης» – Ο Άνθρωπος

Κατ’ αρχή πιστεύουμε ότι ο στόχος, οποιασδήποτε συζήτησης δημιουργικής αναβάθμισης και ανάπτυξης στα Κύθηρα πρέπει να κατατείνει στην ουσιαστική βελτίωση της ζωής των κατοίκων του νησιού μας. Πιο συγκεκριμένα: Α. Στην αναβάθμιση της αξίας των παραγομένων προϊόντων και υπηρεσιών

Β. Στην ποιοτική τους αναβάθμιση σε προϊόντα και υπηρεσίες βελτιωμένης προστιθέμενης αξίας (τόσο σε όρους οικονομικούς αλλά και σε όρους πολιτισμικούς, περιβαλλοντικούς κλπ.)

Γ. Σαν αποτέλεσμα των παραπάνω στην βελτίωση της πληθυσμιακής διάρθρωσης του νησιού (από άποψη επιπέδου δεξιοτήτων, μόρφωσης και ηλικίας) και στην συνολική του αύξηση

Δ. Τέλος η ¨Νέα Ανάπτυξη» πρέπει να είναι δίκαιη, με την έννοια ότι o θα ωφελήσει το σύνολο των κατοίκων

• θα προσφέρει κίνητρα για αύξηση του πληθυσμού και ιδιαίτερα για την απασχόληση των νέων
• θα μειώσει τις ανισότητες
• θα δημιουργήσει μια πιο δίκαια κατανομή των πόρων και της παραγόμενης αξίας της «παραγωγής» της
• Θα προωθήσει και θα βελτιώσει ακόμα περισσότερο το περιβάλλον μας

3. Βασικοί άξονες ανάπτυξης

Πιστεύουμε ότι ένας καλός τρόπος να σκεφτεί κανείς την ανάπτυξη στο νησί είναι στη βάση τεσσάρων αξόνων

Α. Πρωτογενής τομέας παραγωγής (αγροτική παραγωγή).

Β. Δευτερογενής τομέας παραγωγής και Μεταποίηση.

Γ. Τριτογενής τομέας- Βασικά υπηρεσίες, περιλαμβανομένων των τουριστικών δραστηριοτήτων

Δ. Υποδομές – Η απαραίτητη βάση για την ανάπτυξη όλων των παραπάνω

4. Σκέψεις πάνω στους βασικούς άξονες ανάπτυξης

Α. Πρωτογενής τομέας.

Ο πρωτογενής τομέας ήταν παραδοσιακά στο επίκεντρο της οικονομικής δραστηριότητας του νησιού μας μέχρι την αλματώδη ανάπτυξη του τουρισμού την περίοδο 1990-2010. Έχει όμως υποχωρήσει σημαντικά με αποτέλεσμα να είμαστε ελλειμματικοί (να χρειαζόμαστε εισαγωγές στο νησί) σχεδόν στα πάντα, ακόμα και σε τομείς που στο παρελθόν είχαμε σημαντική «εξαγωγική» δραστηριότητα (π.χ. κτηνοτροφία, κηπευτικά κλπ.). Φωτεινή εξαίρεση βέβαια το λάδι και το μέλι, αλλά η σχετική αξία που παραμένει στο νησί είναι υποπολλαπλάσια των δυνατοτήτων μας

Η παραγωγική ανασυγκρότηση όμως του πρωτογενούς τομέα, δεν μπορεί να είναι μία απλή αναβίωση του παρελθόντος. Οι συνθήκες, οι απαιτήσεις και ο ανταγωνισμός έχουν αλλάξει. Ο στόχος μας πρέπει και μπορεί να είναι η ανάπτυξη δραστηριοτήτων υψηλής προστιθέμενης αξίας, κάτω από το Brand «Κύθηρα». Κατ’ αναλογία για παράδειγμα με την εξαιρετική επιτυχία του Brand «Τοσκάνη» και «Πάρμα» στην Ιταλία, «Μπορντό» στη Γαλλία κλπ.

Ενδεικτικές δράσεις

Α1. Διαμόρφωση στρατηγικού πλαισίου με επιλογή εκείνων των τομέων της αγροτικής παραγωγής στην οποία τα Κύθηρα έχουν ή μπορούν να έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (π.χ. πέρα από τα γνωστά -που πρέπει να ενισχυθούν μέλι και λάδι- άλλες καλλιέργειες και δραστηριότητες που θα επιλεγούν μετά από προσεκτική μελέτη και επιχειρηματικά πλάνα).  Στόχος δεν μπορεί να είναι απλά η αύξηση της  παραγωγής, αλλά ο συνδυασμός της με ποιοτικά χαρακτηριστικά (Branded – Επώνυμα) και εξωστρέφεια (π.χ. με στόχο διεθνείς εξαγωγές) που θα πολλαπλασιάζουν την αξία της και τα οφέλη στους παραγωγούς

Α2.   Η διεκδίκηση και υλοποίηση στοχευμένων παρεμβάσεων για την ανάπτυξη των σχετικών δραστηριοτήτων τους σε επίπεδο παραγωγής, αλλά και (ίσως το σημαντικότερο) στο επίπεδο εμπορικής δραστηριότητάς και Marketing της παραγωγής

Α3. Η διαμόρφωση συνεργασιών των παραγωγών, είτε μέσω των συνεταιρισμών

(που ενδεχομένως θα πρέπει να διευρύνουν τους στόχους τους) ή και παραγωγών μεταξύ τους έτσι ώστε να επιτευχθεί κρίσιμη μάζα / μέγεθος των δραστηριοτήτων ώστε να είναι επιλέξιμες για στήριξη και ανταγωνιστικές στην δράση τους

Α4. Τέλος, κρίσιμη είναι η υποστήριξη που πρέπει να δοθεί στην όλη δραστηριότητα από τους   αρμόδιους φορείς. Και υπάρχουν πολλοί (βλ. σημείωση). Ο πιο αρμόδιος όμως και κατά τη γνώμη μας πλέον κατάλληλος φορέας είναι ο Δήμος μας. Ο Δήμος έχει την δυνατότητα (που δεν έχει αξιοποιήσει) να δημιουργήσει γραφείο Αγροτικής Ανάπτυξης, ρόλος του οποίου μπορεί και πρέπει αν είναι καταλυτικός  στη μελέτη και επιλογή των κρίσιμων τομέων δυνητικής ανάπτυξης, στην υποστήριξη εύρεσης χρηματοδότησης, στην παρακολούθηση και στήριξη της δράσης κατά την παραγωγή και ίσως το σημαντικότερο στην στήριξη της εμπορικής δραστηριότητας (στο Πλαίσιο του Brand Κύθηρα)

Σε παράλληλο ρόλο η επιτροπή εγχωρίου περιουσίας  πρέπει να επιδιώξει συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα στην κατεύθυνση αξιοποίησης των αγροτικών γαιών που της ανήκουν.

Σημείωση. Να επισημάνουμε εδώ την ιδιαίτερα αξιόλογη πρωτοβουλία του ΚΙΠΑ για την βιώσιμη ανάπτυξη, (όπως μας έχει συνηθίσει το Ίδρυμα), που δείχνει και τις τεράστιες δυνατότητες υποστήριξης που είναι διαθέσιμες (βλ. ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΥΘΗΡΩΝ | ΚΙΠΑ (kipa–foundation.org))

Β. Δευτερογενής τομέας – Μεταποίηση

Είναι ο κλάδος στον οποίο σχεδόν ποτέ δεν είχαμε σημαντικά μεγέθη (πάλι με λίγες φωτεινές εξαιρέσεις) αλλά και ο κλάδος που οι νέες τεχνολογίες, οι καλύτερες και αποτελεσματικότερες μορφές επικοινωνίας και μεταφορών  και το νέο επιχειρηματικό περιβάλλον δημιουργεί νέες δυνατότητες

Η εξαντλητική ανάλυση των ευκαιριών πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ειδικής μελέτης (ενδεχομένως με συνεργασία το Δήμου, οργανισμών όπως το ΚΙΠΑ και ίσως και εξειδικευμένων συμβούλων). Έχει φθάσει η ώρα να δούμε να χρηματοδοτείται μια τέτοια μελέτη από το Δήμο.

Σαν  κέντρισμα όμως των σκέψεων επιτρέψτε μας να παρουσιάσουμε μερικούς τομείς που πιστεύουμε ότι παρουσιάζουν ευκαιρίες στον δευτερογενή τομέα Β1.Το πρώτο είναι η μεταποίηση / τυποποίηση σε σχέση με την πρωτογενή παραγωγή του νησιού μας, σήμερα λάδι, μέλι και δευτερευόντως κρασί. Για παράδειγμα ας σκεφτούμε ότι το λάδι μας πωλείται στην χονδρική αγορά της συλλογής σε τιμές κάτω των 2.5 Ευρώ το λίτρο. Με την ενσωμάτωση όπως συγκεκριμένων χαρακτηριστικών εγγύησης ποιότητας, συσκευασίας, εμπορικής πολιτικής, κατάλληλης διανομής και κυρίως το «χτίσιμο εταιρικής εικόνας» (Κύθηρα) μέσω δραστηριότητας Marketing, μπορεί να φθάσει σε καταναλωτές (σε ολόκληρο τον κόσμο) σε ιδιαίτερα υψηλές τιμές  (πχ 25 η και 30 Ευρώ το λίτρο). Βεβαίως όλοι αυτοί που θα συμβάλλουν σε αυτή την «αλυσίδα αύξησης της αξίας» θα πάρουν το  μερίδιο τους. Αλλά σε κάθε περίπτωση   η αξία που θα παραμένει στα Κύθηρα θα είναι σημαντικά μεγαλύτερη από την σημερινή. Παρόμοιες δυνατότητες υπάρχουν και για το μέλι και το κρασί

Σημείωση: Είναι χαρακτηριστική η θετική εμπειρία με το παξιμάδι από αρκετές επιχειρήσεις στο νησί. Μπορούμε αυτή την εμπειρία να την πολλαπλασιάσουμε

Β2. Μεταποίηση της πρωτογενούς παραγωγής, είτε υπαρχόντων προϊόντων είτε νέων που πρέπει και μπορούν να αναπτυχθούν από νέους  παραγωγούς. Για παράδειγμα θεραπευτικών και αρωματικών φυτών, ρίγανης και φασκόμηλου, αλατιού κλπ.  

Β3. Η αξιοποίηση αδρανών υλικών και ορυκτών με επίσημο και θεσμοθετημένο τρόπο. Εδώ βέβαια πρέπει να προηγηθεί ολοκληρωμένη μελέτη  για την αξιοποίηση κοιτασμάτων, την οριοθέτηση των δραστηριοτήτων αυτών  (κατά τα πρότυπα των λατομείων) και  βεβαίως την εξασφάλιση της παραγωγής τους με σεβασμό στο περιβάλλον.   

Β4. Ένα από τα θέματα που παγκοσμίως βρίσκεται στο επίκεντρο είναι η παραγωγή ενέργειας. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι η φθηνή «πράσινη ενέργεια», αποτελεί παράγοντα ανάπτυξης και συγκριτικό πλεονέκτημα ορισμένων οικονομιών. Στα Κύθηρα έχουμε την τύχη υψηλού αιολικού δυναμικού, όπως και  αντίστοιχου ηλιακού.  Τα Κύθηρα οφείλουν να συμμετάσχουν στην προσπάθεια για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, με την εγκατάσταση ΑΠΕ, τηρώντας το μέτρο (δεν συζητάμε καν τον τεράστιο αριθμό ανεμογεννητριών που αρχικά προβλέπονται), την χωροθέτηση με σύμφωνη γνώμη της τοπικής κοινωνίας και την παροχή αντισταθμιστικών ωφελειών.

Γνωρίζουμε τις ενστάσεις και τις επιφυλάξεις από ορισμένους συμπατριώτες μας και τις σεβόμαστε. Πολλές ενστάσεις οφείλονται στην  έλλειψη σαφούς ενημέρωσης και επίσημου πλαισίου ανάπτυξης. Πιστεύουμε πως   είναι δυνατή η εγκατάσταση ΑΠΕ στα Κύθηρα με σεβασμό στο περιβάλλον και σε αγαστή συνύπαρξη με το σύνολο της ζωής στο νησί. Οι εναλλακτικές δυνατότητες είναι πολλές. Τόσο με (περιορισμένο) αριθμό ανεμογεννητριών στο νησί ή στη θάλασσα,  με φωτοβολταϊκά,  με αξιοποίηση της ενέργειας των κυμάτων κλπ.

Ο Δήμος μας έχει κάνει κάποια θετικά βήματα σε σχέση με το «Ενεργειακό» για το νησί μας. Χρειάζεται όπως πολύ περισσότερα, απαιτείται  ένα ολοκληρωμένο Ενιαίο Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ένα Κυθηραϊκό ΕΣΕΚ). Αυτό θα μας επιτρέψει  να αντιμετωπίσουμε / εντάξουμε (η περιορίσουμε) ενεργειακά σχέδια σε ένα  ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης και να διαμορφώσουμε τις δικές μας δράσεις για το κοινό καλό

Σε ότι αφορά τη μεταποίηση δυστυχώς δεν υπάρχει στα Κύθηρα συλλογικός φορέας για την μελέτη και τη στήριξη της. Θα πρέπει λοιπόν να σκεφτούμε την στήριξη από άλλους θεσμικούς φορείς (περιφέρεια , επιμελητήρια κλπ.) αλλά και το ενδεχόμενο διαμόρφωσης φορέων στο νησί,  στο Δήμο ή και από ενδιαφερόμενους συμπατριώτες μας

Γ. Τριτογενής τομέας – Υπηρεσίες

Είναι σήμερα, κυρίως με την μορφή της τουριστικής δραστηριότητας ο τομέας που παράγει, κατά πάσα πιθανότητα (δυστυχώς δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία) πολύ πάνω από το 50% της αξίας στα Κύθηρα, ενώ έχει στηρίξει σε σημαντικό βαθμό την οικοδομική δραστηριότητα τα τελευταία 20 χρόνια.

Η στοχευμένη ανάπτυξη του ποιοτικού και θεματικού τουρισμού είναι σε γενικές γραμμές θετική  και στην πραγματικότητα έχει πολύ περισσότερες δυνατότητες από σήμερα. Όμως δεν μπορεί να είναι η μόνη κατεύθυνση ανάπτυξης δεδομένης της ευαισθησίας του σε εξωγενείς παράγοντες (βλ. οικονομική κρίση, πανδημία , πολιτικά γεγονότα κλπ.). Και βέβαια μπορεί να βελτιωθεί ποιοτικά Στον τουριστικό τομέα πιστεύουμε ότι η προσπάθεια πρέπει να επικεντρωθεί

Γ1. Στην ποιοτική βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών  (με στήριξη αναβάθμισης των υποδομών) όσο και νέων υπηρεσιών. Ειδικότερα αναφερόμαστε σε τουριστικές υπηρεσίες που θα «εμβαπτίζουν» τον επισκέπτη στο νησί μας και πέρα από θάλασσα και ήλιο θα δημιουργούν εμπειρίες που θα τον / την κάνουν να αγαπήσει το νησί και να γίνει μόνιμος επισκέπτης ή και κάτοικος. Χαρακτηριστικές τέτοιες υπηρεσίες

• Η επαφή με τη φύση (βλ. την εξαιρετική δραστηριότητα το ΚΙΠΑ με τα μονοπάτια ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΥΘΗΡΩΝ | ΚΙΠΑ (kipa–foundation.org) και τα φαράγγια ΦΑΡΑΓΓΙΑ ΚΥΘΗΡΩΝ | ΚΙΠΑ (kipa–foundation.org)
• Ο καταδυτικός τουρισμός (σε συνεργασία και μετά από άδεια των αρμοδίων φορέων).
• Ο Θρησκευτικός τουρισμός (μοναστήρια και τοπικές γιορτές) o Η ανάδειξη της ιστορίας του νησιού από αρχαιοτάτων χρόνων και η τουριστική του αξιοποίηση
• Η οργανωμένη συμμετοχή σε εμπειρικές δράσεις (όπως η εξαιρετική δουλειά που κάνει ο γνωστός σε όλους Frank) με εμπειρία αγροτικής συλλογής και μαγειρέματος τοπικών προϊόντων
• Η επέκταση και συστηματοποίηση των τουριστικών γύρων με έδρα τα Κύθηρα (π.χ. Γύρος Κυθήρων, Σίμος, Αντικύθηρα κλπ.) o Το σημαντικότερο ενίσχυση και ενσωμάτωση πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο τουριστικό προϊόν

Σημαντικό για την παραπέρα τουριστική ανάπτυξη είναι ότι υπάρχει μια στοιχειώδης υποδομή στο Δήμο με την Τουριστική Επιτροπή. Χρειάζεται όμως αναβάθμιση του ρόλου της, συνεχής συνεργασία με τους επαγγελματίες του χώρου και  ανάπτυξη δράσεων για την «έξυπνη προβολή» και υποστήριξη της τουριστικής δραστηριότητας. Ένας ΕΟΤ για τα Κύθηρα.

Πρέπει όμως να γίνει σαφές ότι τριτογενής τομέας δεν είναι μόνο Τουρισμός με την στενή έννοια. Μπούμε, στη βάση ενός καλά εδραιωμένου σχεδίου να τον διευρύνουμε. Χαρακτηριστικές ιδέες που έχουν εφαρμοστεί αλλού:

Γ2. Συστηματική Διοργάνωση συνεδρίων. Απαιτεί βέβαια κατάλληλες υποδομές και συνεργασία φορέων (βλ. παρακατω)

Γ3.  Ιατρικές υπηρεσίες. Με έδρα το Νοσοκομείο μας ,  είναι δυνατό  να ενισχύσουμε την  μέσο – μακροχρόνια διαμονή ανθρώπων 3ης  ηλικίας ή με ειδικές καταστάσεις που απαιτούν Νοσοκομειακή Υποστήριξη πχ  μονάδα τεχνητού νεφρού . Και σίγουρα τα κατάλληλα μυαλά θα σκεφθούν και άλλες δυνατότητες.

Γ4. Υπηρεσίες υψηλής τεχνολογίας. Στη σημερινή εποχή, πολλές δουλειές γίνονται  απομακρυσμένα (virtual office). Μπορούμε να προσελκύσουμε δραστηριότητες και επιχειρήσεις, να τους καλέσουμε να μεταφέρουν  την έδρα τους (ή επιμέρους δραστηριότητες) στα Κύθηρα δεδομένου το κλίματος, των σχετικά φθηνών ακίνητων και της υψηλής ποιότητας ζωής.

Και πάλι, ιδέες υπάρχουν πολλές, απαιτείται όπως σοβαρότερη μελέτη και κατά τη γνώμη μας απαιτείται η Δημοτική αρχή να ξαναδεί το ρόλο της σε σχέση με την οικονομική ανάπτυξη

Δ. Υποδομές

Όλα τα παραπάνω απαιτούν ένα επίπεδο υποδομών του 21ου αιώνα για να λειτουργήσουν στο μέγιστο δυνατόν. Χωρίς να εξαντλούμε τις απαιτητές παρεμβάσεις θα επικεντρωθούμε σε αυτά που θεωρούμε πιο κρίσιμα και άμεσα:

Δ1. Πρώτον η επέκταση του διαδρόμου προσγείωσης του Αεροδρομίου. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι αποτελεί την πιο επείγουσα και ώριμη παρέμβαση. Δεν θα επεκταθούμε στο τι γίνεται, είναι αντικείμενο άλλης συζήτησης. Συμπληρωματικά όμως, πιστεύουμε ότι είναι σημαντική η μελέτη δημιουργίας και λειτουργίας υδατοδρομίου που θα επιτρέψει περιφερειακές συνδέσεις μικρότερης απόστασης (π.χ. Ιόνια Νησιά, Κρήτη και Πελοπόννησο)

Δ2. Η ποιοτική αναβάθμιση του συστήματος Ύδρευσης ( θετικές οι ενέργειες το Δήμου στο θέμα ταμίευσης υδάτων και στις αφαλατώσεις) και η ολοκληρωμένη λύση της αποχέτευσης με βιολογική επεξεργασία για το σύνολο του νησιού . Είναι σημαντικό η λύση αυτή να επιτρέπει την ανακύκλωση του νερού για τουλάχιστον γεωργική χρήση (δηλ. απαιτείται τουλάχιστον τριτοβάθμια επεξεργασία). Η σημασία είναι αυτονόητη όταν μιλάμε για αειφόρο ανάπτυξη . Είναι θετικό ότι ήδη υπάρχει μελέτη για την διαχείριση των υδάτινων πόρων, αλλά πρέπει να προχωρήσει στα επόμενα στάδια

Δ3. Η νομιμοποίηση και παράλληλα βελτίωση των λιμανιών, τόσο του Διακοφτιού για την κλασσική εμπορική χρήση, όσο και η ανάπτυξη τουλάχιστον 2 Μαρίνων για τουριστικά σκάφη (επέκταση και ενίσχυση Καψαλιού και διαμόρφωση μιας ακόμα στο Βόρειο τμήμα του νησιού π.χ. Αγία Πελαγία)

Δ4. Η ουσιαστική βελτίωση των τηλεπικοινωνιών. Πρέπει ο Δήμος μας να ενεργήσει τόσο προς τους παρόχους όσο και την ΕΕΤ για να εξασφαλιστεί ότι τα Κύθηρα έχουν υπερύψηλης ταχύτητας συνδέσεις τόσο ενσύρματες (FTH) όσο και ασύρματες 5G. Αυτό είναι απαραίτητο και για την προσέλκυση δραστηριοτήτων «νέας Τεχνολογίας» αλλά και για την βελτίωση υπαρχουσών δραστηριοτήτων (π.χ. γεωργίας)

Δ5. «Εκ των ων ουκ άνευ» η οργάνωση και παροχή υψηλής ποιότητας (και επαρκούς συχνότητας) εσωτερικής συγκοινωνίας. Δεν χρειάζονται άλλα σχόλια, αρκεί να δει κανείς την συζήτηση που προκλήθηκε από μια ανάρτηση της Μαργαρίτας Κορωναίου στο θέμα

Δ6. Ενίσχυση της υποστήριξης μέσω δημόσιων υπηρεσιών με εγκατάσταση και λειτουργία των απαραίτητων υποδομών στο νησί. Κρίσιμη η παρουσία Γεωπόνου, Κτηνίατρου, Πολεοδομικής Υπηρεσίας (είναι θέμα του Δήμου)  . Εξίσου σημαντική η δημιουργία και λειτουργία αδειοδοτημένου Σφαγείου που θα επιτρέψει την αναγέννηση της κτηνοτροφίας . Η χρηματοδότηση της μελέτης που ήδη εξαγγέλθηκε αποτελεί βήμα προόδου.

Δ7. Συνέχεις αναβαθμίσεις των εκπαιδευτικών υποδομών (Γυμνάσιο, Λύκειο και Δημοτικά Σχολεία) και των υποδομών πολιτισμού και αθλητισμού με ενίσχυση των υπαρχουσών δραστηριοτήτων (π.χ. Φιλαρμονική, Μουσείο, Θεατρικές ομάδες, Χορευτικός Σύλλογος, Αθλητικός Όμιλος κλπ.)

Δ8. Τέλος είναι κρίσιμο να ολοκληρωθούν οι βασικές υποδομές / κανονιστικό πλαίσιο που θα επιτρέψει την ανάπτυξη (και που βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ωρίμανσης. Ενδεικτικά οι δασικοί χάρτες, τα Χωροταξικά Σχέδια / Σχέδια οικισμών κλπ.

5. Συμπερασματικά Τα Κύθηρα μπορούν να αποτελέσουν μοντέλο ανάπτυξης και παράδειγμα πρός μίμηση.

Τα απαραίτητα κεφάλαια για τις δράσεις που προτείνουμε μπορούν να αναζητηθούν από τον δημόσιο τομέα ( Περιφέρεια, Πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, Υπουργεία ) , από αξιοποίηση Ευρωπαϊκών προγραμμάτων και από ιδιωτικές επενδύσεις .

Και βέβαια έχουμε την μοναδική δυνατότητα με την Εγχώρια Περιουσία να διεκδικήσουμε πόρους και να χρησιμοποιήσουμε από τα σημαντικά περιουσιακά της στοιχεία στην κατεύθυνση της ανάπτυξης, Χρειάζεται όμως να ενισχύσουμε και να υποστηρίξουμε τον Προέδρο και το ΔΣ και να εξασφαλίσουμε την επαρκή στελέχωση του φορέα. Και να κάνουμε την Εγχώρια Περιουσία κομβική στην διαμόρφωση και υλοποίηση της «Νέας Ανάπτυξης». Είμαστε σίγουροι ότι η Διοίκησή της το επιθυμούν περισσότερο απ’ όλους.

Μπορούμε να αντλήσουμε  πόρους αλλά το σημαντικότερο, έχουμε  τους ανθρώπους να το κάνουν πραγματικότητα/. Χρειάζεται όμως να δουλέψουμε με καλά επεξεργασμενα και συγκεκριμένα σχέδια και δράσεις

Ελπίζουμε ότι οι σκέψεις μας θα συμβάλλουν στη συζήτηση.

Είναι φανερό ότι μια τέτοια κατεύθυνση είναι αντικείμενο ενός μακρόπνοου σχεδίου. Ας το πούμε  Κύθηρα 2050. Αλλά κάπου πρέπει να αρχίσει.

Είναι επίσης ένα σχέδιο που πρέπει να αγκαλιάσει το σύνολο των Κυθηρίων, μόνιμων κατοίκων και μη. Το σημαντικότερο ρόλο πρέπει και μπορούν να παίξουν:

Α. Ο Δήμος κατά κύριο λόγο και σε ρόλο επιχειρησιακό (με ανάληψη δράσεων) και σε ρόλο συντονιστικό όλων των φορέων και η Επιτροπή Εγχώριας Περιουσίας

Β. Συλλογικότητες (Συνεταιρισμοί, σύλλογοι επαγγελματιών, πολιτιστικοί και αναπτυξιακοί σύλλογοι), Οι Κυθηραϊκές οργανώσεις, το Τριφύλλειο Ίδρυμα , το ΚΙΠΕ η Εταιρία Κυθηραϊκών Μελετών κλπ.

Γ. Όλοι ο Κυθήριοι ατομικά και με την συνεχή παρουσία τους και ενασχόληση στα κοινά

Εμείς από την σκοπιά μας θα κάνουμε ότι μπορούμε επιδιώκοντας όχι ατομικό όφελος αλλά την συλλογική πρόοδο. Στα πλαίσια της ανταλλαγής απόψεων, σκοπεύουμε να οργανώσουμε κατ’ αρχήν μια διαδικτυακή συζήτηση πάνω στο θέμα. Και ελπίζουμε όταν οι συνθήκες επιτρέψουν και δια ζώσης

Γιαννης Κορωναίος

Σπύρος Μιχαλακάκης

Μάνος Τριφύλλης

Ιανουάριος 2021