Πρόταση για την ανάληψη από την Κομισιόν της αρμοδιότητας για την επείγουσα ενεργοποίηση υποχρεωτικών ποσοστών μείωσης της κατανάλωσης αερίου από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, αναμένεται να ανακοινώσει την Τετάρτη η Κομισιόν, παράλληλα με το νέο σχέδιο ετοιμότητας της «Γηραιάς Ηπείρου» που θα περιορίσει κατά 60 δισ. κ.μ. τη ζήτηση σε καύσιμο ενόψει του επερχόμενου χειμώνα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η πρόταση θα γίνει με την εισήγηση ενός νέου Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, για τη δημιουργία του θεσμικού πλαισίου που θα επιτρέπει κεντρικά (δηλαδή από τις Βρυξέλλες) να ενεργοποιηθούν περικοπές κατανάλωσης καυσίμου σε όλα τα κράτη-μέλη, οι οποίες έως τώρα ήταν αρμοδιότητα των εθνικών αρχών.
Η ενεργοποίηση θα γίνει στο σενάριο που κηρυχθεί Κατάσταση Επιφυλακής (Επίπεδο Συναγερμού 2) από την Κομισιόν, στην περίπτωση που κρίνει πως η διαταραχή των εισαγωγών αερίου έχει οδηγήσει σε σημαντική επιδείνωση του εφοδιασμού της Ευρώπης.
Κατάσταση Επιφυλακής θα μπορεί επίσης να κηρυχθεί έπειτα και από αίτημα τουλάχιστον δύο κρατών-μελών. Με την ενεργοποίηση των στόχων μείωσης, θα επιβληθούν υποχρεωτικοί περιορισμοί κατανάλωσης σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, δηλαδή θα υποχρεωθούν «σε δελτίο» ακόμη και στις χώρες που δεν θα αντιμετωπίζουν περικοπές στην τροφοδοσία τους με καύσιμο.
Στο draft της πρότασης του Κανονισμού που διέρρευσε, δεν είχε «κλειδώσει» το ποσοστό μείωσης της ζήτησης που θα πρέπει να επιτευχθεί στο σύνολο της Ε.Ε. σε μία τέτοια περίπτωση, ούτε το μερίδιο που κάθε κράτος-μέλος θα πρέπει να αναλάβει, ώστε να περιορισθεί η ζήτηση. Στη σχετική ωστόσο αναφορά που γίνεται στο σχέδιο προετοιμασίας της Ευρώπης για τον επόμενο χειμώνα, επισημαίνεται ότι μια τέτοια συντονισμένη πανευρωπαϊκή αντίδραση θα περιόριζε τις επιπτώσεις που θα είχε στις τιμές η περιορισμένη προσφορά καυσίμου.
Παράλληλα, προβλέπεται ότι, από την έναρξη ισχύος του Κανονισμού, θα τεθούν σε ισχύ εθελοντικοί (μη δεσμευτικοί) στόχοι μείωσης της κατανάλωσης αερίου από τα κράτη-μέλη, για το διάστημα από τον Αύγουστο έως τον Μάρτιο του 2023. Στόχος είναι να εξοικονομηθεί αέριο και να γεμίσουν οι αποθήκες, πριν κηρυχθεί κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.
Τα μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης αναμένεται να επιλέγονται από τις αρχές κάθε κράτους-μέλους. Για την οριστικοποίησή τους, οι χώρες θα πρέπει να επικαιροποιήσουν τα Εθνικά Σχέδια Έκτακτης Ανάγκης.
Η επιλογή του Κανονισμού του Συμβουλίου, για το νέο αυτό θεσμικό πλαίσιο, επιτρέπει την παράκαμψη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενώ η έγκρισή του θα γίνει με ενισχυμένη πλειοψηφία – αποφεύγοντας και στον σκόπελο ενός ενδεχόμενου βέτο από κάποια χώρα. Στόχος είναι η πρόταση να συζητηθεί στην Έκτακτη Σύνοδο υπουργών Ενέργειας, στις 26 Ιουλίου, ώστε αν υπάρξει ευρεία συμφωνία, να δρομολογηθεί άμεσα η ψήφισή του.
Πάντως, αναλυτές εκτιμούν ότι οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου θα αντιδράσουν έντονα σε μία τέτοια προοπτική, καθώς η πιο άμεση απειλή για τη διαταραχή της τροφοδοσίας με αέριο αφορά κατεξοχήν τις βόρειες χώρες. Έτσι, κράτη όπως η Ισπανία (η οποία ανεφοδιάζεται αποκλειστικά με LNG) ή όλα τα κράτη που παραλαμβάνουν ρωσικό αέριο μέσω του Turk Stream (ο οποίος βρίσκεται σε αδιάλειπτη λειτουργία) θεωρείται πως θα είναι δύσκολο να δεχθούν να υποβληθούν στις επιπτώσεις περικοπών, την ώρα που δεν θα αντιμετωπίζουν πρόβλημα τροφοδοσίας με αέριο.
Μάλιστα, εκτιμάται ότι η επιβολή καθολικού «δελτίου» στο αέριο, αν δεν υπάρξει διακοπή των ρωσικών εξαγωγών προς όλη τη «Γηραιά Ήπειρο», δεν θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην εξισορρόπηση του ευρωπαϊκού συστήματος. Αντίθετα, φαίνεται να αποσκοπεί περισσότερο στη «μετάδοση» και στον Νότο της Ευρώπης του ελλείμματος ανταγωνιστικότητας που εκ των πραγμάτων θα αποκτήσει η βιομηχανική παραγωγή στις βόρειες χώρες.
Παράλληλα, οι ίδιοι αναλυτές θυμίζουν πως τα κράτη του Βορρά από την έναρξη της κρίσης επέδειξαν κατηγορηματικά αρνητική στάση στο ενδεχόμενο παρεμβάσεων στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, τις οποίες ζητούσαν οι χώρες της Μεσογείου, οι οποίες πλήττονταν περισσότερο από τις υψηλές τιμές. Επομένως, εκτιμούν ότι στην Έκτακτη Σύνοδο της 26ης Ιουλίου θα υπάρξει ένα ακόμη επεισόδιο στο χάσμα Βορρά-Νότου – αυτή τη φορά με αντεστραμμένους ρόλους.
