Κατεπείγουσα προκαταρκτική εξέταση διεξάγεται από το 5ο Ανακριτικό Τμήμα της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Πειραιά αναφορικά με την καταγγελλόμενη ως παράνομη ανέλκυση αρχαιοτήτων στα Κύθηρα τον περασμένο Αύγουστο από τον εφοπλιστή Παναγιώτη Λασκαρίδη έπειτα από αναφορά που υποβλήθηκε από το Λιμενικό Κυθήρων.
Πρόκειται για την υπόθεση ανέλκυσης μιας αρχαίας λίθινης άγκυρας και ενός κανονιού από τον βυθό των Αντικυθήρων, η οποία έγινε δίχως ο εφοπλιστής Π. Λασκαρίδης να έχει λάβει προηγουμένως άδεια από την αρμόδια Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού, όπως προβλέπει ρητά η αρχαιολογική νομοθεσία αλλά και η Σύμβαση της UNESCO για την Προστασία της Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Στο μεταξύ, για τη συγκεκριμένη υπόθεση και τις παρανομίες που έχουν διαπιστωθεί έχει ήδη διαβιβαστεί από τον περασμένο Σεπτέμβρη αναφορά από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών.
Η κατεπείγουσα προκαταρκτική εξέταση του 5ου Ανακριτικού Τμήματος Πειραιά είναι σε εξέλιξη και έχουν ήδη αποσταλεί οι πρώτες κλήσεις σε εμπλεκόμενα πρόσωπα της σχηματισθείσας δικογραφίας. Οι εισαγγελικές αρχές ερευνούν κατά πόσο στην προκειμένη περίπτωση έχουν διαπραχθεί παραβάσεις της νομοθεσίας. Εάν δηλαδή όντως στοιχειοθετείται, όπως καταγγέλλεται, σε βάρος της πλευράς Λασκαρίδη παραβίαση της αρχαιολογικής νομοθεσίας σε ό,τι αφορά την ανέλκυση των αρχαιοτήτων από τον βυθό των Αντικυθήρων.
Η υπόθεση σχετίζεται με όσα εκτυλίχθηκαν στα Αντικύθηρα το περασμένο καλοκαίρι. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Documento, όλα συνέβησαν το πρωινό της 12ης Αυγούστου 2020. Το ιδιωτικό γιοτ «Γλάρος», που κατά δήλωση του Π. Λασκαρίδη ανήκει στον ίδιο και κατά καιρούς έχει συμβάλει στη διενέργεια αρχαιολογικών ερευνών, βρέθηκε στη θαλάσσια περιοχή των Αντικυθήρων όπου πραγματοποίησε ανέλκυση ενός κανονιού και μιας λίθινης άγκυρας. Ωστόσο η διαδικασία ανέλκυσης των ιστορικών αντικειμένων έγινε χωρίς να έχει προηγηθεί ενημέρωση των αρμόδιων εκ του νόμου υπηρεσιών, δηλαδή της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και του Λιμενικού Σώματος, ενώ η υπόθεση γνωστοποιήθηκε αφότου κατατέθηκε επίσημη καταγγελία από ταξιδιώτη που παρατήρησε το ιδιωτικό σκάφος και φωτογράφισε τους δύτες τη στιγμή που αναδύονταν μαζί με το κανόνι.
Η παραδοχή Λασκαρίδη για την ανέλκυση
Την ανέλκυση είχε παραδεχτεί άλλωστε ο ίδιος ο Π. Λασκαρίδης με επιστολή του προς την αρχαιολόγο και πρώην προϊσταμένη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Αγγελική Σίμωση στις 17 Αυγούστου, ενώ είχε κοινοποιηθεί και στο γραφείο της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη. Στην εν λόγω επιστολή ο εφοπλιστής παραδεχόταν ότι κατά τη διάρκεια ταξιδιού του στον κόλπο Φάρου Απολυτάραις Αντικυθήρων ανελκύστηκε «αρχαία άγκυρα», ενώ επισήμαινε πως στην ίδια περιοχή φαίνονταν να υπάρχουν και πολλοί «σπασμένοι αρχαίοι αμφορείς». Επίσης ο Π. Λασκαρίδης παραδεχόταν ότι είχε ανελκυστεί και ένα παλιό κανόνι από τον λιμένα Ποταμό των Αντικυθήρων.
Τόσο η λίθινη άγκυρα όσο και το σιδερένιο κανόνι μεταφέρθηκαν σε αποθήκες εταιρείας του Λασκαρίδη στο Λαύριο. Με λίγα λόγια, ο εφοπλιστής ομολογούσε για όσα τον κατήγγειλαν. Οτι ο ίδιος είχε ανελκύσει αρχαιότητες από τον βυθό των Αντικυθήρων και τις είχε μεταφέρει σε δικό του χώρο, δίχως από ό,τι φαίνεται να έχει λάβει σχετική άδεια. Μάλιστα σε επιστολή προς τον Π. Λασκαρίδη, την οποία είχε αποκαλύψει το Documento, οι αρμόδιοι της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων τον ενημέρωναν ότι «η ανέλκυση αρχαίων αντικειμένων και ευρημάτων από τον βυθό απαγορεύεται ρητώς» με βάση τις διατάξεις νόμων και κοινών υπουργικών αποφάσεων. Οπως επίσης ότι «απαγορεύεται η ανέλκυση, μετακίνηση ή φωτογράφιση αντικειμένων αρχαιολογικής ή άλλης αξίας που βρίσκονται στον βυθό», ενώ «κάθε αυτοδύτης έχει υποχρέωση να ενημερώνει αμέσως και με κάθε πρόσφορο μέσο την αρμόδια λιμενική αρχή αν εντοπίσει αντικείμενα αρχαιολογικού ή αστυνομικού ενδιαφέροντος ή ναυάγια».
Αναφορά και στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών
Για την υπόθεση, εκτός από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Πειραιά, έχει ενημερωθεί από τον περασμένο Σεπτέμβριο και η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών. Σύμφωνα με πηγές από τον χώρο της Δικαιοσύνης, κάτι τέτοιο σημαίνει ότι οι δύο δικογραφίες θα πρέπει να συσχετιστούν. Εκτός από τις παραβάσεις της σχετικής νομοθεσίας, αυτό που θα πρέπει επίσης να διερευνηθεί από τις αρμόδιες αρχές είναι και κατά πόσο οι ενέργειες από πλευράς Λασκαρίδη προκάλεσαν τυχόν φθορές τόσο στη λίθινη άγκυρα όσο και στο σιδερένιο κανόνι. Σε αυτή την περίπτωση, θα έχουμε να κάνουμε με καταστροφή πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τους κινδύνους αυτούς είχε επισημάνει με δελτίο Τύπου που είχε εκδώσει ο Σύλλογος Συντηρητών Αρχαιοτήτων και Εργων Τέχνης Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΣΣΑΕΤΤΕ). Οπως ανέφερε συγκεκριμένα, «η οποιαδήποτε υποβρύχια ανασκαφική δραστηριότητα και ενέργεια ανέλκυσης αρχαιοτήτων και κινητών μνημείων που βρίσκονται σε ενάλιο περιβάλλον από ιδιώτες χωρίς α) την άδεια και παρουσία των αρμόδιων Υπηρεσιών με εξειδικευμένο προσωπικό (αρχαιολόγους, συντηρητές και τεχνίτες), β) την παροχή εξειδικευμένου εξοπλισμού και υλικών συντήρησης, καθώς και γ) τη γνώση των ανασκαφικών πρακτικών και των τεχνικών συντήρησης και μεταφοράς των αντικειμένων, εγκυμονεί κινδύνους για τη διατήρηση της ανασκαφικής πληροφορίας και τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης διατήρησης των αντικείμενων». Επίσης στην ίδια ανακοίνωση επισημαίνεται ότι «συνέπεια των μη ενδεδειγμένων ενεργειών είναι η υποβάθμιση και η μερική ή ολική καταστροφή του αντικειμένου, με ανεξέλεγκτο ρυθμό και ταυτόχρονα η απώλεια καθοριστικών πληροφοριών».
Βαγγέλης Τριάντης
