Σοβαρό προβληματισμό προκαλούν τα απανωτά περιστατικά βίας στα σχολεία όχι μόνο μεταξύ των μαθητών αλλά και κατά των εκπαιδευτικών οι οποίοι βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωποι με μαθητές τους, εξωσχολικούς και συχνά με τις παράλογες απαιτήσεις γονιών. Η παραίτηση ενός αναπληρωτή εκπαιδευτικού (ο οποίος εργαζόταν σε επαγγελματικό λύκειο) από τα καθήκοντα του, εξ΄ αιτίας αυτής της κατάστασης επαναφέρει το σοβαρό αυτό πρόβλημα στην επικαιρότητα. Και όπως χαρακτηριστικά δήλωσε και ο Νίκος Φίλης, «η παραίτηση του αναπληρωτή εκπαιδευτικού του Επαγγελματικού Λυκείου «φώτισε ξαφνικά ένα κόσμο, που δεν θέλουμε να ξέρουμε ότι υπάρχει».
Οι περιγραφές των εκπαιδευτικών
Αν και τα φαινόμενα αυτά δεν είναι καινούργια, οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ενταθεί τόσο που φοβούνται ότι «θα χυθεί αίμα». Καθηγητές δηλώνουν ότι συνάδελφοί τους έχουν ξυλοκοπηθεί, δέχονται απειλές, βρισιές με απαράδεκτες και χυδαίες φράσεις, φθορές στα αυτοκίνητά τους, έχουν μαθητές οι οποίοι δεν παρακολουθούν το μάθημα και «παίζουν στο κινητό», κυκλοφορούν με τα μηχανάκια μέσα στους διαδρόμους σχολείων, αδειάζουν τους κάδους σκουπιδιών στα προαύλια, κάνουν συνεχώς απουσίες και αντιδρούν σε οποιαδήποτε προσπάθεια νουθεσίας αντιδρώντας συχνά με εξαιρετικά άγριο τρόπο, που βέβαια δεν συνάδει με την μαθητική ιδιότητα.
Οι καθηγητές υπογραμμίζουν, ότι αν και το φαινόμενο της βίας εναντίον τους σε καμία περίπτωση δεν αφορά την πλειονότητα των μαθητών, είναι εξαιρετικά σοβαρό και πήρε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις από την έναρξη της πανδημίας. Δηλώνουν ότι ο «σεβασμός απέναντι στον εκπαιδευτικό» έχει χαθεί. Ακόμη και οι γονείς εμφανίζονται μέσα στα σχολεία με απειλές, βρισιές και έτοιμοι για χειροδικία κάτι που είδαμε σε μεγάλο βαθμό την εποχή που επιβλήθηκε η υποχρεωτική χρήση της μάσκας στο σχολείο από τους γνωστούς «αρνητές των εμβολίων και της μάσκας». Αποκορύφωμα αυτής της κατάστασης ήταν το περυσινό περιστατικό στο Αιγίνιο Πιερίας όπου γονείς έβαλαν χειροπέδες στον Διευθυντή του Γυμνασίου και τον πήγαν δεμένο στο αστυνομικό τμήμα, επειδή ζητούσε από τα παιδιά να φορούν τη μάσκα τους.
Όπως λένε κυρίως οι καθηγητές, την τελευταία δεκαετία τα κρούσματα βίας στους σχολικούς χώρους αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο και ορισμένες φορές η κατάσταση βρίσκεται κυριολεκτικά εκτός ελέγχου. Η κατάσταση μάλιστα περιπλέκεται ακόμα περισσότερο με τη συμμετοχή και εξωσχολικών στοιχείων. Τα περιστατικά αυτά πλέον είναι σχεδόν καθημερινά, όπως πριν από λίγο καιρό ο ξυλοδαρμός καθηγητή από μαθητές σε ΕΠΑΛ της Πάτρας και ο αντίστοιχος ξυλοδαρμός εκπαιδευτικού συναδέλφου σε σχολείο της Κρήτης. Πρίν από δυο χρόνια όλοι είδαμε στο διαδίκτυο βίντεο, που έδειχνε ομάδα μαθητών να υβρίζει και να προπηλακίζει καθηγήτρια με χυδαίες εκφράσεις, επειδή δεν έσβηνε την αδικαιολόγητη απουσία μαθητή. Οι καθηγητές κατηγορούν πολλούς γονείς ότι δεν «βάζουν όρια στα παιδιά τους» αλλά και τις κυβερνήσεις για «μακροχρόνια απαξίωση του εκπαιδευτικού» καθώς ποτέ μέχρι και σήμερα δεν αντιμετώπισαν με σοβαρές ενέργειες αυτή τη κατάσταση.
Η περίπτωση του αναπληρωτή καθηγητή που παραιτήθηκε
Σε επιστολή που έστειλε στο alfavita.gr, ο καθηγητής ο οποίος παραιτήθηκε μεταξύ πολλών άλλων περιέγραψε για πραγματικά θλιβερή εικόνα, όπως «με απειλούσαν για το αμάξι μου και μου ‘λέγαν πως με περιμένει ο εξωσχολικός να με δείρει. Ταυτόχρονα κοπανούσαν θρανία, καρέκλες και κυρίως στρίγγλιζαν όλοι μαζί, πράματα που κάνουν σχεδόν κάθε μέρα. Εδώ μάθημα δε κάνεις. Δε κάνει κανείς. Θα μας βάλεις όλους ένα 12 όπως όλοι και άντε..», «όχι 12 ρε 16», «20 να μας βάλει», «λοιπόν όταν είμαστε ήσυχοι θα μας βάζεις 16 και όταν δε θα είμαστε θα μας βάζεις 12 εντάξει; Εντάξει ρε;»
Η απάντηση του υπουργείου Παιδείας
Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τη παραίτηση του καθηγητή, η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως δήλωσε ότι «διαβάσαμε τα όσα σοβαρά καταγγέλλονται από τον καθηγητή και διερευνούμε όλα αυτά που περιγράφονται. Πάντως, δεν υπάρχει ούτε μια γραπτή αναφορά για την κατάσταση που επικρατεί στο σχολείο». Ανάλογη δήλωσε έκανε και ο γ.γ του υπουργείου παιδείας κ. Αλέξανδρος Κόπτσης ο οποίος τόνισε ότι «πληροφορηθήκαμε ένα τετελεσμένο γεγονός, αυτό της παραίτησης εκπαιδευτικού χωρίς προηγούμενη προειδοποίηση. Διερευνήσαμε τα περιγραφόμενα συμβάντα αλλά δεν διαπιστώσαμε καμία γραπτή ενημέρωση από περιφερειακή υπηρεσία – ούτε από κάποιο στέλεχος εκπαίδευσης. Επικοινωνήσαμε άμεσα, τόσο με τον Διευθυντή του σχολείου όσο και τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, για να αντλήσουμε πληροφορίες. Δώσαμε εντολή διερεύνησης κάθε πτυχής του θέματος και να είστε σίγουροι πως, αν και όπου διαπιστωθούν ευθύνες, θα αποδοθούν στο ακέραιο. Παράλληλα, είναι ενεργοί και λειτουργούν όλοι οι αντισταθμιστικοί φορείς για κάθε είδους παιδαγωγική αντιμετώπιση. Δε θα αφήσουμε τη βία να μείνει ατιμώρητη, από όπου και αν προέρχεται αυτή, κάτι που αποδεικνύουμε από τις συνεχείς θεσμικές παρεμβάσεις μας. Και επιπλέον, βεβαίως, υπάρχουν πάντοτε παιδαγωγικά μέτρα τα οποία είναι στη διάθεση της εκπαιδευτικής κοινότητας».
Δήλωση του Νίκου Φίλη, με αφορμή την παραίτηση αναπληρωτή εκπαιδευτικού από ΕΠΑΛ
Η παραίτηση του αναπληρωτή εκπαιδευτικού του Επαγγελματικού Λυκείου φώτισε ξαφνικά ένα κόσμο που δεν θέλουμε να ξέρουμε ότι υπάρχει. Κι όμως, είναι εκεί έξω και εισβάλλει καθημερινά στο σχολείο, συχνά μάλιστα με έναν απροσδόκητα βίαιο τρόπο που μας καταπλήσσει. Αλλά το θέμα είναι τι κάνουμε εμείς με το σχολείο, πώς οργανώνουμε τους υποστηρικτικούς εκπαιδευτικούς θεσμούς του με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι ένα ισχυρό αντιστύλι στις διαβρωτικές επιθέσεις που δέχεται. Πώς στηρίζουμε κάθε εκπαιδευτικό που αφιερώνεται ολόψυχα στο εκπαιδευτικό έργο, ώστε να μην οδηγηθεί τελικά στην απογοήτευση και τη ματαίωση. Η πλούσια εμπειρία που έχει προκύψει διεθνώς σε αυτό τον κρίσιμης σημασία τομέα, μας έχει εφοδιάσει με αξιόλογα συμπεράσματα. Δεν έχει αποτέλεσμα η μεγαλύτερη αυστηρότητα, οι άνωθεν εντολές, η ενίσχυση των κατασταλτικών μηχανισμών, η μετατροπή του σχολείου σε ένα «πανοπτικόν» συνεχούς επιτήρησης και αυστηρής τιμωρίας.
Δε βελτιώνει, αντίθετα επιδεινώνει τα προβλήματα, η δημιουργία σχολείων με προνόμια και σχολείων για την πλέμπα. Αδικεί και προσβάλλει τα παιδιά η ένταξή τους σε σχολεία στερημένα από πλεονεκτήματα που η ίδια η πολιτεία, με αποκλειστικά δική της ευθύνη τα ξεχώρισε και τα υποβάθμισε. Λειτουργεί διαβρωτικά για το παιδαγωγικό κλίμα του σχολείου, και ειδικά του επαγγελματικού, μια στενόθωρη και αναχρονιστική αντίληψη για την αριστεία, που αποδίδει απόλυτη αξία στις σχολικές επιδόσεις σε κάποια λιγοστά μαθήματα και αγνοεί την πολυδιάστατη σημασία της ανθρώπινης προσωπικότητας, με τον πλούτο των εκφάνσεών της και με τη δυναμική των μετεξελίξεών της. Θα χρειαστεί, κάποιες φορές, μια άμεση παρέμβαση που κινείται από την ανάγκη να αντιμετωπιστεί πάραυτα ένα σοβαρό πρόβλημα. Που θα περιλαμβάνει οπωσδήποτε την κίνηση των διαδικασιών που θα εντοπίζουν και θα τιμωρούν τους δράστες αυτών των επιθέσεων. Αλίμονο, όμως αν επικεντρώσουμε εκεί και μόνο εκεί την αναζήτηση της λύσης. Η λύση έγκειται στη συστηματική, μακροπρόθεσμη και εργώδη προσπάθεια να αλλάξει το συνολικό κλίμα στο σχολείο, με ένα σχέδιο παιδαγωγικά τεκμηριωμένο, που βασίζεται στην πρόληψη και όχι στην καταστολή. Με ένα σχέδιο που συνενώνει στην εκπόνησή του τη συλλογική σοφία και την κοινή βούληση όλων εκείνων των παραγόντων που συνιστούν την εκπαιδευτική κοινότητα.
Νικολίτσα Τρίγκα
