Οι πολιτικές διαστάσεις για τα αίτια, τις συνθήκες και τον τρόπο αντιμετώπισης της πυρκαγιάς στην Βαρυμπόμπη και την ανατολική Αττική έρχονται στο προσκήνιο καθώς μετά από μία ημέρα και μία νύχτα «στην κόψη του ξυραφιού» υπάρχει ύφεση στο πύρινο μέτωπο. Το πρώτο στοιχείο – δυστυχώς- που καταγράφεται είναι η επικοινωνιακή κυβερνητική προσπάθεια να παρουσιαστούν τα γεγονότα ως μία «υποδειγματική παρέμβαση» του κρατικού μηχανισμού απέναντι σε ένα «ακραίο φαινόμενο». Όταν είναι φανερό ότι η καταστροφή που είναι αισθητή σε όλο το λεκανοπέδιο, αποτελεί τρανταχτή απόδειξη της ανεπάρκειας σχεδιασμού και πρόληψης.
Η ατάκα του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, σύμφωνα με την οποία, «το σύστημα εκκενώσεων δούλεψε υποδειγματικά» αναφέρεται στο ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός ότι δεν χάθηκε καμία ανθρώπινη ζωή. Συνιστά όμως επίσης μία παραδοχή: Ότι το περίφημο «επιτελικό κράτος» και το πολυδιαφημισμένο σύστημα πολιτικής προστασίας που υποτίθεται ότι είχε δομηθεί σε σύγχρονα πρότυπα και είχε ενσωματώσει προηγούμενες οδυνηρές εμπειρίες όπως την πολύνεκρη καταστροφή στο Μάτι, «έτρεχε» πίσω από τις εξελίξεις. Σε συνθήκες που θα έπρεπε να είχαν προβλεφθεί μήνες πριν μια και είναι πασίγνωστος ο κίνδυνος πυρκαγιών την θερινή περίοδο και δίχως να συντρέχει και ο πλέον ακραίος συνδυασμός παραγόντων: Υπήρχε έντονη ζέστη και καύσωνας, όχι όμως και ισχυροί άνεμοι.
Ειδικά στο τελευταίο αυτό σημείο, είναι φανερή η επικοινωνιακή «παρέμβαση» στην πραγματικότητα. Ενώ κανένα δεδομένο της μετεωρολογικής επιστήμης δεν αναφέρονταν σε ισχυρούς ανέμους στην περιοχή, καταγράφηκαν συστηματικά καιρικές εκτιμήσεις από …τηλεοπτικά κανάλια. Μέχρι και δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις που ανέφεραν πως «νιώθουμε έναν άνεμο γύρω στα 6 μπωφόρ, ίσως και 6.5» προβλέποντας με ακρίβεια δεκαδικής μονάδας την ταχύτητα του αέρα.
Στην πραγματικότητα, για μία μέρα και μία νύχτα ο μεγαλύτερος νομός της χώρας βρέθηκε πολύ κοντά στην πιθανότητα μίας πολύ μεγαλύτερης καταστροφής. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τις εκτιμήσεις των ειδικών που έχουν αναφέρει ότι η φωτιά ξέσπασε πολύ κοντά στον αστικό ιστό της πρωτεύουσας, ότι η περιοχή στην οποία ξεκίνησε στην Βαρυμπόμπη δεν είναι δύσβατη, αντιθέτως είναι περισσότερο από πολλές άλλες χαρτογραφημένη και επιχειρησιακά γνωστή. Επίσης, πως υπήρχε η Νο 1 εύφλεκτη ύλη, δηλαδή πυκνό δάσος με χαμηλή βλάστηση. Παράλληλα στην περιοχή υπήρχαν σημαντικές υποδομές που σχετίζονται με την παροχή νερού και ηλεκτρικού, ενώ η φωτιά βρέθηκε σε απόσταση αναπνοής από την βιομηχανική ζώνη με τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται.
Χρυσοχοίδης – Χαρδαλιάς: Όλα καλά
Οι πολιτικές δηλώσεις των αρμόδιων κυβερνητικών στελεχών βρίσκονται σε πλήρη αναντιστοιχία με την παραπάνω πραγματικότητα.
Γιατί, όταν υπάρχει μία καταστροφή περιουσιών και φυσικού περιβάλλοντος τέτοιας έκτασης, δεν μπορεί ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη να δηλώνει πως «οι πολύ δύσκολες καιρικές συνθήκες, δεν μας βρίσκουν απροετοίμαστους. Τα σχέδιά μας είναι προσαρμοσμένα στις δύσκολες συνθήκες που φέρνει η κλιματική αλλαγή και οι υπηρεσίες κάθε μέρα λειτουργούν υποδειγματικά». Ούτε να αναφέρεται σε «εκκενώσεις κατοικιών που γίνονται συντονισμένα» και σε «υπηρεσίες είναι παρούσες κάθε στιγμή για να προστατεύσουν τους πολίτες». Ιδίως μάλιστα όταν υπηρεσίες όπως η ΔΙΑΣ, φτιαγμένες για ρόλους κοινωνικής καταστολής στάλθηκαν όπως – όπως στο μέτωπο των πυρκαγιών σε μία προσπάθεια «εξαγνισμού» τους για τον έως τώρα ρόλο που τους έχει επιφυλάξει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Προστασίας του Πολιτη.
Στην ίδια κατηγορία, περιλαμβάνεται και η δήλωση του Νίκου Χαρδαλιά που επισήμανε ότι «οι συνθήκες που αντιμετωπίζουμε όλοι μας είναι εξαιρετικά επικίνδυνες, η χώρα μας βιώνει ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο τις τελευταίες ημέρες». Ένα σαφές δείγμα χρήσης της συγκυρίας ως δικαιολογία για το ότι για μία ακόμη χρονιά δεν λειτούργησε η αντιπυρική πρόβλεψη.
Η αντιπολίτευση
Την ανεπάρκεια του συστήματος πρόληψης άλλωστε επισήμανε το σύνολο της αντιπολίτευσης.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο εκπρόσωπος τύπου του ΣΥΡΙΖΑ, Νάσος Ηλιόπουλος «έχουμε μια φωτιά η οποία ξέφυγε, μέσα σε κατοικημένες περιοχές, με ανέμους 2 και 3 μποφόρ –γιατί όταν έπιασε η φωτιά οι καταγεγραμμένοι άνεμοι ήταν σε αυτά τα επίπεδα. Επομένως, είναι προκλητικό από πλευράς της κυβέρνησης να λέει ότι “όλα έγιναν υποδειγματικά”». Πρόσθεσε ότι «υπάρχουν πληροφορίες πως 15 περίπου καναντέρ δεν μπορούν να πετάξουν λόγω τεχνικών βλαβών και τα καναντέρ που επιχειρούσαν στην Αττική ξεκινούσαν από τη Σκύρο». Πρόσθεσε επίσης πως «η κυβέρνηση πρέπει να απαντήσει άμεσα αν ισχύουν όλα αυτά, γιατί αν ισχύουνη είναι ακόμα πιο προκλητικό να λέγεται ότι όλα έγιναν υποδειγματικά στην αντιμετώπιση της πυρκαγιάς».
Η πρόεδρος του ΚΙΝ.ΑΛ, Φώφη Γεννηματά, σημείωσε πως «Το σύστημα πολιτικής προστασίας δοκιμάστηκε και για μια ακόμα φορά απέτυχε, τόσο στην Αττική, όσο στην Αχαΐα και σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η Κυβέρνηση δεν διαθέτει σχέδιο πρόληψης, και άμεσης ανταπόκρισης, Είναι τραγικά καθυστερημένες οι αντιδράσεις των μηχανισμών, με αποτέλεσμα να χάνεται ο έλεγχος όπως έγινε χαρακτηριστικά χωρίς ανέμους στη Βαρυμπόμπη. Η επικοινωνιακή εικόνα Πρωθυπουργού και Υπουργών που αλληλοσυγχαίρονται, δεν μπορεί να κρύψει τις σοβαρές ευθύνες και τις ανεπάρκειες τους. Σκεφθείτε τι θα είχε γίνει αν υπήρχαν και άνεμοι».
«Τα “ακραία καιρικά φαινόμενα” και η “κλιματική αλλαγή”, αξιοποιούνται ως εύκολες δικαιολογίες και βολικό “καταφύγιο” για να κρυφτούν οι διαχρονικές ελλείψεις, η υποστελέχωση και η υποχρηματοδότηση υπηρεσιών, η ανεπάρκεια σε μέσα και υποδομές, η απουσία μέτρων πρόληψης», σημειώνει σε ανακοίνωσή του το ΚΚΕ. Επισημαίνει επίσης πως «η αντιπυρική προστασία δεν είναι μόνο η κατάσβεση, αλλά κυρίως η πρόληψη στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης διαχείρισης και προστασίας των δασών, με τις απαραίτητες αντιπυρικές ζώνες, τους καθαρισμούς, τις υποδομές».
Καυστικός ήταν ο σχολιασμός για την επικοινωνιακή διαχείριση των πυρκαγιών από το Μέρα 25, που σημειώνει πως «οι πυρκαγιές, είτε υποβαθμίζονται σε έκταση, χρονική κάλυψη και συνέπειες, είτε πρώτη είδηση γίνεται ότι το 112 έστειλε μήνυμα στους κατοίκους της περιοχής. Αυτό ακριβώς δηλαδή που σε κάθε εγχειρίδιο δημοσιογραφίας δεν θα έπρεπε να είναι είδηση, γιατί θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένο, και να είναι είδηση μονάχα όταν αυτό δε γίνεται».
Του Γεράσιμου Λιβιτσάνου
