Την περασμένη εβδομάδα, 7.11.24 ανακοινώθηκε η επίσημη ετήσια καταγραφή της έρευνας μισθών στην Ευρωπαϊκή Ένωση από της Eurostat με τα τελευταία ετήσια στοιχεία (2023).
Ο Μέσος Μισθός στην ΕΕ είναι 37863 Ευρώ (αυξημένος κατά 6,24% σε σχέση με το 2022).
Η εικόνα είναι απογοητευτική για την Ελλάδα. Ο μέσος ετήσιος μισθός στην Ελλάδα είναι 17013 Ευρώ, που μας φέρνει στην τρίτη θέση από το τέλος (ξεπερνάμε μόνο τη Βουλγαρία και την Ουγγαρία). Όμως με το ρυθμό που πάμε ( αύξηση στην Ελλάδα 3,69%, Βουλγαρία 13,66 % και Ουγγαρία 17,46 %) οδεύουμε γρήγορα για την τελευταία θέση.
Το θλιβερό είναι ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην ΕΕ στην οποία ο μέσος μισθός είναι χαμηλότερος από πριν τη κρίση (2009).
Τα παραπάνω έτυχαν δημοσιότητας από πολλά μέσα. Αλλά πιστεύω δεν δίνει την πλήρη εικόνα.
Μου έκανε εντύπωση το εξής: ¨Πως γίνεται να έχουμε τέτοια χάλια την στιγμή που η οικονομία γενικά αναπτύσσεται, ταχύτερα από το ΜΟ της ΕΕ τα τελευταία χρόνια (άλλο συζητηση τι είδους ανάπτυξη είναι αυτή και αν είναι βιώσιμη);
Επιχειρείται λοιπόν διερεύνηση που συνοψίζεται παρακατω στο δεύτερο διάγραμμα που συγκρίνει ρυθμούς μεγέθυνσης ΑΕΠ και μισθών στην ΕΕ και σε 3 επιλεγμένες χώρες (Γερμανοί, Ελλάδα, Πορτογαλία). Επίλεξα να εστιάσω στην περίοδο ακριβώς πριν την πανδημία (2019) μέχρι σήμερα (2023) για να δούμε τι συνέβη (στοιχεία Eurostat επεξεργασμένα για τη μελέτη).
Επιτρέψτε μου να το εξηγήσω. Χρησιμοποιώ το δείκτη CAGR % (συνδυασμένη πραγματικός ρυθμός αύξησης) που δείχνει την εξέλιξη ενός μεγέθους (μισθών, ΑΕΠ κατά κεφαλή κλπ) για μια περίοδο, στην περίπτωσή μας 2019-2023.
Ο μέσος μισθός στην ΕΕ, πάει από 32799 Ευρώ το 2019 (με μια ελαφρά μείωση το 2020) και φτάνει τα 37863 το 2023. Ο συνδυασμένος ρυθμός ετήσιας αύξησης είναι 3,7%.
Αντίστοιχα, το κατά κεφαλή ΑΕΠ πάει από 31640 Ευρώ στα 38130 Ευρώ , δηλ. συνδυασμένος ετήσιος ρυθμός αύξησής 4,8%.
Παρατηρούμε οτι ενώ η οικονομία αυξανόταν με ρυθμό 4,8% οι εργαζόμενοι πήραν μόνο 3,7%. Την σχέση αυτών των δυο μεγεθών (μεγέθυνση μισθών / μεγέθυνση ΑΕΠ) ονομάζω (ελλείψει καλύτερου ορού) συντελεστή (ανά)διανομής (%). Όταν ο συντελεστής αυτός. είναι πάνω από 100% σημαίνει ότι οι εργαζόμενοί παίρνουν μεγαλύτερο ποσοστό από την «πίτα» της ανάπτυξης. Όταν είναι χαμηλότερο παίρνουν μικρότερο.
Στην περίπτωση της ΕΕ αυτή η σχέση είναι 76,9%. Δηλ. οι εργαζόμενοι πήραν μόνο 76,9 % της ανάπτυξης. Ενώ προφανώς άλλοι (κυρίως κέρδη επιχειρήσεων πήραν πάνω από 100%). Σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται και αναδιανομή υπερ φόρων.
Θα δείτε στον πίνακα τα σχετικά μεγέθη για Γερμανία (διανομή 84,6%) , Πορτογαλία (107.4%) και Ελλάδα (μόνο 29,4%)
Παρατηρήσεις
Στην ΕΕ και σε όλες τις χώρες υπάρχει μια σημαντική βελτίωση των μισθών . Η Ελλάδα αποτελεί εξαίρεση με το μέσο μισθό του 2023 να εξελίσσεται με ρυθμό 1,6% στην τετραετία
Στην ΕΕ και στις περισσότερες χώρες συντελείται μια μικρή αναδιανομή σε βάρος της εργασίας (και υπερ των κερδών) (ισχύει για τος περισσότερες χώρες που δεν δείχνονται εδώ για λόγους συντομίας). Σε κάποιες χώρες (Πορτογαλία, Βέλγιο, Τσεχία, Εσθονία κλπ) η διανομή είναι υπερ των εργαζόμενων (συντελεστής πάνω από 100% (εδώ φαίνεται για συντομία μόνο η Πορτογαλία επειδή μεσάζει σε χαρακτηριστικά με την Ελλάδα. Στις άλλες υπάρχει αρνητική αναδιανομή με ποσοστά συνήθως 80-90%.
Στην Ελλάδα η διανομή υπέρ των μισθών είναι 29% η χαμηλότερη σε ολη την Ευρώπη. Δεύτερη χειρότερη είναι η Μάλτα με 42% και 3η η Ιταλία με 45%
Παρατηρούμε ότι στην Ελλάδα πιο έντονα από όλες της χώρες στην ΕΕ υπάρχει «άδικη» μεταφορά πλούτου σε βάρος των εργαζομένων μισθωτών (και όχι μόνο). Οι κερδισμένοι κυρίως είναι:
Α. Τα κέρδη των επιχειρήσεων (που φθάνουν σε απίστευτα μεγέθη π.χ. τα φορολογητέα κέρδη Νομικών προσώπων το 2019 ήταν 14 δις και το 2022 25 δις Ευρώ , ρυθμός ετήσιας αύξησης 21% – στοιχεία ΑΑΔΕ ) αλλά και
Β. Οι φόροι (όπως γνωρίζουν όλοι από πρώτο χέρι) από 51,4 δις το 2019 εκτοξευτήκαν στα 61,65 δις το 2023 , ρυθμός ετήσιας αύξησης 5% (στοιχεία ΑΑΔΕ)
Για την άρση της αδικίας θα πρέπει να αυξηθούν οι μισθοί (και οι συντάξεις) ταχύτερα από την ανάπτυξη, ώστε να επανέλθουν σε αξιοπρεπή επίπεδα. Για μια χώρα όπως η Ελλάδα, αυτό είναι υπόθεση επιβίωσης και για τους μισθωτούς / συνταξιούχους αλλά και για τις μικρές επιχειρησεις που πολύ απλά αν δεν έχουν διαθέσιμο εισόδημα οι καταναλωτές κινδυνεύουν να κλείσουν.
Δυστυχώς στην Ελλάδα, στην εποχή των μνημονίων αλλά και μετα το 2019 (που δεν υπάρχουν μημονιακές δεσμεύσεις) το νομοθετικό περιβάλλον τείνει να διευκολύνει αυτή την αδικία. Π.χ. διατηρείται, ως μη όφειλε, η μνημονική διάταξη καθορισμού του κατωτάτου μισθού διοικητικά από την πολιτεία, οι συλλογικές συμβάσεις δεν είναι υποχρεωτικές κλπ.
Για αρχή κατά τη γνώμη μου, πρεπει να απελευθερωθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις αναμεσά σε εργαζομένους και εργοδότες τόσο για των κατώτατο μισθό όσο και για τοις κλαδικές συμβάσεις. Αυτές δε να είναι υποχρεωτικές για ολους. Δεν γίνεται κάποια να επικαλούνται την ελεύθερη οικονομία αλλά για την αμοιβή της εργασίας να παρεμβαίνει (μειωτικά) το κράτος.
Τέλος προφανώς πρεπει να τιμαριθμοποιηθούν (τουλάχιστον) οι φορολογικές κλίμακες ώστε να μη καταβροχθίζουν οι φόροι τις οποίες αυξήσεις μισθών.
Είναι προφανώς θέμα πολιτικής βούλησης και επιλογών των κυβερνόντων. Αλλά τουλάχιστον εμείς, ο λαός πρεπει να ξέρουμε και να πράξουμε ανάλογα.
