Κομβική εξέλιξη για το περιβαλλοντικό κίνημα στην Ελλάδα συνιστά η απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να κάνει δεκτή στο σύνολό της την ογκώδη αναφορά 213 περιβαλλοντικών οργανώσεων, συλλογικοτήτων και πολιτών κατά του κυβερνητικού προγράμματος προστασίας δασών Antinero.
Όπως αποκαλύπτει η Popaganda, η υπόθεση παραπέμπεται αυτεπάγγελτα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν), η οποία καλείται να διεξαγάγει προκαταρκτική έρευνα για πιθανές παραβιάσεις της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Η εξέλιξη αυτή, που κοινοποιήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2025 στην πληρεξούσια δικηγόρο των προσφευγόντων Σοφία Παυλάκη, φέρει την υπογραφή του προέδρου της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου Bogdan Rzońca και χαρακτηρίζεται ως «κατεπείγουσα». Παράλληλα, η υπόθεση διαβιβάστηκε και στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, Κλίματος και Ασφάλειας Τροφίμων (ENVI) για περαιτέρω ενέργειες.
Τι καταγγέλλεται
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Popaganda, η αναφορά —που αριθμεί 206 σελίδες και συνοδεύεται από δύο συμπληρωματικά υπομνήματα— καταγγέλλει ότι το Antinero, το οποίο εφαρμόζεται από το 2022 και χρηματοδοτείται μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, προκαλεί εκτεταμένες οικολογικές βλάβες and παραβιάζει θεμελιώδεις ευρωπαϊκές οδηγίες.
Μεταξύ άλλων, οι προσφεύγοντες κάνουν λόγο για:
- Παραβίαση της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ για τα προγράμματα.
- Παραβίαση της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους.
- Παράνομη εξαίρεση έργων του προγράμματος από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
- Κατάτμηση έργων με στόχο την αποφυγή ελέγχου.
Τα παραπάνω τεκμηριώνονται, σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, από «πλούσιο αποδεικτικό υλικό, νομικά επιχειρήματα και έγγραφα που αποδεικνύουν διοικητικές αυθαιρεσίες και καταστροφικές παρεμβάσεις σε δάση και οικοτόπους της χώρας».
Θέμα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος
Η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έκρινε ότι η αναφορά είναι παραδεκτή, καθώς εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Ε.Ε. για την εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου σχετικά με το περιβάλλον και τις δημόσιες συμβάσεις.
Με τον τρόπο αυτό, όπως σημειώνει η Popaganda, το Ευρωκοινοβούλιο αναγνωρίζει ότι η υπόθεση δεν αποτελεί εσωτερικό ελληνικό ζήτημα, αλλά ευρωπαϊκή υπόθεση που αφορά τη νόμιμη χρήση των ευρωπαϊκών κονδυλίων και την προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων.
Ζητήματα διαφάνειας και χρηματοδότησης
Η αναφορά στρέφεται επίσης κατά συγκεκριμένων πρακτικών διαχείρισης των ευρωπαϊκών πόρων, κάνοντας λόγο για «μεροληψία, κατατμήσεις συμβάσεων και αναθέσεις με αντικείμενο άσχετο με την προστασία των δασών».
Εάν οι καταγγελίες επιβεβαιωθούν, η Ελλάδα ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπη με κυρώσεις για παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων, περιβάλλοντος και ανταγωνισμού.
Το Antinero γίνεται ευρωπαϊκή υπόθεση
Το πρόγραμμα Antinero, που εφαρμόζεται από το 2022 ως βασικό εργαλείο «θωράκισης» των ελληνικών δασών, είχε παρουσιαστεί από την κυβέρνηση ως «πρωτοποριακό πρόγραμμα πρόληψης πυρκαγιών».
Ωστόσο, όπως είχε ήδη αποκαλύψει ο «Φάκελος Antinero» of Popaganda και η ημερίδα του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας, η εφαρμογή του συνοδεύτηκε από καταγγελίες για καταστροφές βιοτόπων, εκχερσώσεις προστατευόμενων περιοχών and ανεξέλεγκτες εργολαβίες.
«Θεσμική νίκη των πολιτών»
Σε ανακοίνωσή τους, οι 213 φορείς και πολίτες κάνουν λόγο για «πλήρη δικαίωση» και δηλώνουν ότι «συνεχίζουν δυναμικά μέχρι να δικαιωθούν οι αγώνες για τη διάσωση των ελληνικών δασών».
Η πληρεξούσια δικηγόρος Σοφία Παυλάκη σημειώνει ότι πλέον «ο μηχανισμός της Ε.Ε. κινητοποιείται για να εξετάσει αν ένα χρηματοδοτούμενο κυβερνητικό πρόγραμμα έχει οδηγήσει στην ίδια την οικολογική υποβάθμιση που υποτίθεται ότι θα απέτρεπε».
Ένα χρόνο μετά τις αποκαλύψεις
Έναν χρόνο μετά τις πρώτες αποκαλύψεις της Popaganda για το πρόγραμμα —μέσα από τη δημοσίευση του «Φακέλου Antinero» και τη δημόσια συζήτηση που ακολούθησε— η υπόθεση λαμβάνει πλέον ευρωπαϊκές διαστάσεις.
Όπως σχολιάζουν νομικοί και περιβαλλοντικοί φορείς, «στην εποχή της κλιματικής κρίσης, είναι τουλάχιστον οξύμωρο να χρειάζεται η παρέμβαση των ευρωπαϊκών θεσμών για να σωθούν τα ελληνικά δάση από το ίδιο το πρόγραμμα που υποτίθεται ότι τα προστατεύει».
ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΩΝ 213 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΩΝ:
Δεκτή στο σύνολό της έγινε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η αναφορά 213 περιβαλλοντικών σωματείων, συλλογικοτήτων και πολιτών κατά του Προγράμματος Antinero
Με ιδιαίτερη τιμή και πλήρη δικαίωση 213 περιβαλλοντικά σωματεία, συλλογικότητες και ενεργοί πολίτες από κάθε γωνιά της χώρας ενημερώνουμε ότι σύμφωνα με σημερινή απάντηση του Προέδρου της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Bogdan Rzońca, η οποία κοινοποιήθηκε αρμοδίως στην πληρεξουσία δικηγόρο μας Σοφία Παυλάκη, έγινε στο σύνολό της αποδεκτή η αναλυτική αναφορά μας για το πρόγραμμα Antinero, την οποία καταθέσαμε τον περασμένο Μάιο ενώπιον της Επιτροπής Αναφορών, συνοδευόμενη από δύο συμπληρωματικές αναφορές σχετικές με βαρύτατες παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας σε οικοτόπους και δάση και για διοικητικές αυθαιρεσίες που συντελέστηκαν στο πλαίσιο του Antinero το καλοκαίρι του 2025.
Όπως επισημαίνεται στην Απάντηση του Προέδρου της Επιτροπής, η αναλυτική
αναφορά μας εξετάστηκε και έγινε πλήρως αποδεκτή για το σύνολο των καταγγελλομένων παραβιάσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που αναφέρονται αναλυτικά σε αυτήν (κυρίως της οδηγίας 2001/42 για τα Προγράμματα, της οδηγίας 93/43 για τους οικοτόπους, της μη νόμιμης εξαίρεσης των έργων του προγράμματος από τη νομοθεσία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, τις παράνομες κατατμήσεις έργων κ.ά.), οι οποίες είναι τεκμηριωμένες με κατάλληλα νομικά επιχειρήματα, έγγραφα και αδιάσειστα στοιχεία από ένα πλούσιο αποδεικτικό υλικό που θέσαμε υπόψιν των αρμοδίων ευρωπαϊκών αρχών από την εφαρμογή του προγράμματος σε δάση και οικοτόπους της χώρας. Όπως επίσης αναφέρεται, η υπόθεση κρίθηκε παραδεκτή δεδομένου ότι το θέμα που θίγεται με αυτήν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με την εφαρμογή της νομοθεσίας της για το περιβάλλον και τις δημόσιες συμβάσεις από τα κράτη μέλη.
Σύμφωνα περαιτέρω με την Απάντηση του Προέδρου της Επιτροπής, η υπόθεση ήδη παραπέμφθηκε αυτεπάγγελτα από το Ευρωκοινοβούλιο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία καλείται να διεξαγάγει προκαταρκτική έρευνα επί του θέματος, αλλά και προς την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Κλίματος και Ασφάλειας των Τροφίμων (ENVI) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις δέουσες δικές της ενέργειες που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά της, ενώ ήδη η υπόθεση έχει ενταχθεί στην ημερησία διάταξη επικείμενης συνεδρίασης της Επιτροπής Αναφορών του ευρωκοινοβουλίου ως «κατεπείγουσα».
Στην απάντηση μνημονεύεται και η Κοινοβουλευτική ερώτηση υπό στοιχ. E-002676/27.11.2024 που είχε κατατεθεί για το πρόγραμμα.
Ευχαριστώντας όλους όσους στήριξαν με κάθε τρόπο και εξακολουθούν να στηρίζουν την προσπάθεια αυτή, συνεχίζουμε δυναμικά μέχρι να δικαιωθούν οι αγώνες μας, στους οποίους έχουμε πλέον με το μέρος μας και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση με τα θεσμικά της όργανα, που δέχτηκε όλους τους ισχυρισμούς μας για τη συστηματική παραβίαση της νομοθεσίας της από την εφαρμογή «του προγράμματος της καταστροφής» των ελληνικών δασών και οικοτόπων.
Αθήνα, 4/11/2025
Για τους προσφεύγοντες
Η Πληρεξουσία Δικηγόρος
Σοφία Παυλάκη
