του Μιχάλη Ψύλου
«Εμπορεύεται τη θρησκεία για να κρύψει τις εσωτερικές του δυσκολίες». Με 10 λέξεις το γαλλικό περιοδικό Le Point αποκαθηλώνει τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που νομίζει ότι ανακάλυψε τον τρόπο να στρέψει αλλού την προσοχή της τουρκικής κοινής γνώμης από τα τεράστια εσωτερικά προβλήματα: Την τεράστια ανεργία -ο ένας στους τέσσερις Τούρκους είναι άνεργος- και τη διόγκωση της φτώχειας που πυροδοτεί η συνεχιζόμενη υποτίμηση της λίρας.
«Η κατάρρευση της λίρας καταστρέφει την κοινωνία» προειδοποιεί ο δρ. Γιαλτσίν Καράτεπε καθηγητής στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Άγκυρας και προσθέτει: «Εάν συνεχιστούν αυτές οι πολιτικές, η οικονομία είναι απίθανο να ανακάμψει. Καθώς η συναλλαγματική ισοτιμία αυξάνεται, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας γίνεται φτωχότερη.”
«Στην επίθεσή του εναντίον του Εμμανουέλ Μακρόν, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει τουλάχιστον τρεις στόχους »γράφει η γαλλική Le Figaro: «Καταφεύγει σε μια εκτροπή για να κρύψει πρώτον, τις κακές οικονομικές ειδήσεις και τη μείωση της δημοτικότητας του κόμματος του ΑΚΡ, κολακεύοντας τα εθνικιστικά και θρησκευτικά ένστικτα των υποστηρικτών του. Δεύτερον, να παρουσιαστεί ως υπερασπιστής των καταπιεσμένων Μουσουλμάνων στην Ευρώπη για να αποκαταστήσει την Τουρκία ως ηγέτη του σουνιτικού κόσμου. Τρίτον, να διασπάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ και να απομονώσει τον Γάλλο πρόεδρο, στη διπλωματική σκηνή. Εκμεταλλευόμενος την αμερικανική απουσία από τα γεωπολιτικά δρώμενα στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Ερντογάν αξιοποιεί τις ευρωπαϊκες αδυναμίες ως παλιός γνώστης άλλωστε της τέχνης του παζαριού ,όπως κάνει από το 2015 με το ζήτημα της μετανάστευσης» γράφει η γαλλική εφημερίδα.
Ο Τούρκος πρόεδρος, αφού στόλισε τον Μακρόν ως «ψυχασθενή», διαμαρτύρεται τώρα για το σκίτσο του Charlie Hebdo, το οποίο ο εκπρόσωπος της τουρκικής κυβέρνησης χαρακτήρισε «φασιστικό».
Ο διευθυντής Επικοινωνίας του Ερντογάν, Φαχρετίν Αλτούν έγραψε στο Twitter: «Η φασιστική πτέρυγα της Δύσης και οι εκπρόσωποί της επιτίθενται στον Πρόεδρό μας». Και προσθέτει ο Αλτούν: «Νομίζετε ότι μπορείτε να αποτρέψετε τον πρόεδρό μας από την πορεία του με αυτόν τον τρόπο. Αλλά ο Πρόεδρός μας θα συνεχίσει να είναι η φωνή της παγκόσμιας συνείδησης. Η Τουρκία θα κερδίσει δύναμη, ο φασισμός και οι φασίστες θα ηττηθούν». Ο Τούρκος υφυπουργός Πολιτισμού Σερντάτ Τσαμ το έθεσε πιο χυδαία: «Είναι μπάσταρδοι», έγραψε επίσης στο Twitter στα γαλλικά για το «Charlie Hebdo» Και: «Είναι σκύλας γιοι».
Για μια «αηδιαστική επίθεση» στον Πρόεδρο Ερντογάν, με ένα «κακό» και «σκανδαλώδες» σκίτσο έκανε λόγο η εφημερίδα “Sabah”, η ναυαρχίδα του κυβερνητικού τύπου, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι ο ίδιος ο Μακρόν ενθάρρυνε το περιοδικό να το κάνει με τις “επιθέσεις του στο Ισλάμ”.
Πολλοί θα διαφωνήσουν φυσικά με το σκίτσο του γαλλικού περιοδικού, που σατιρίζει τον Ερντογάν ,ίσως και χυδαία. Αλλά ο Τούρκος πρόεδρος και οι συνεργάτες του δεν είναι άμοιροι ευθυνών καθώς δεν είχαν την ίδια ευαισθησία καθώς «από την άλλη πλευρά, μόνο όσοι υποστηρίζουν την τουρκική κυβέρνηση απολαμβάνουν απεριόριστη ελευθερία» όπως γράφει η γερμανική Die Welt. Για παράδειγμα, το σατιρικό περιοδικό «Misvak» που υποστηρίζει το κόμμα του Ερντογάν την Τρίτη το απόγευμα, λίγες ώρες πριν από την ανάρτηση του σκίτσου του Charlie Hebdo, δημοσίευσε μια γελοιογραφία που έδειχνε τον Μακρόν σε βρεφικές πάνες στην αγκαλιά μιας σκελετοποιημένης γυναίκας – φωτογραφίζοντας τη σύζυγό του Μπριζίτ, η οποία είναι 25 χρόνια μεγαλύτερη από τον Γάλλο πρόεδρο. Στο σκίτσο της Misvak η Μπριζίτ δίνει γάλα στον Μακρόν με ένα μπιμπερό με την επιγραφή «Μίσος» ,ενώ υπάρχει και η λεζάντα «Ελευθερία της γνώμης».
Η γερμανική Die Welt εκτιμά ότι «ο Ερντογάν δεν θα χάσει την ευκαιρία και θα κλιμακώσει το πολεμικό κλίμα κατά της Δύσης με το επιχείρημα του σεβασμού της θρησκείας». Αν δεν υπήρχε η διαμάχη με τον Μακρόν θα την …ανακάλυπτε «για να αποσπάσει την προσοχή από την καταστροφική οικονομική κρίση που επιδεινώθηκε με την πανδημία.
Και ο τελευταίος που έχει το δικαίωμα να μιλά για καταπάτηση της ελευθερίας της έκφρασης είναι φυσικά ο Ερντογάν. Από την ανάληψη της εξουσίας του ως Πρόεδρος τον Αύγουστο του 2014 έως τον περασμένο Μάρτιο η τουρκική κυβέρνηση έχει διατάξει πάνω από 100.000 προκαταρκτικές έρευνες για «προσβολή του Προέδρου»…Περισσότερες από 30.000 υποθέσεις κατέληξαν μάλιστα σε δικαστικές διαδικασίες που έληξαν επανειλημμένα με την επιβολή διαφόρων ποινών φυλάκισης. Η Τουρκία είναι άλλωστε ανάμεσα στις χώρες που έχουν φυλακίσει τους περισσότερους δημοσιογράφους στον κόσμο.
Παράδειγμα; Η αντιμετώπιση από το καθεστώς Ερντογάν του τουρκικού σατιρικού περιοδικού «Penguen» το οποίο μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Charile Hebdo τον Ιανουάριο του 2016 είχε αναδημοσιεύσει κάποια επίμαχα σκίτσα για τον Μωάμεθ ως ένδειξη συμπαράστασης . Οι δημοσιογράφοι Χικμέτ Τσετίνκαγια και Σεϊντά Καράν αναδημοσίευσαν στις στήλες τους στην εφημερίδα Cumhuriyet τα σκίτσα σε ένδειξη συμπαράστασης και καταδικάστηκαν σε φυλάκιση δύο ετών.
Η διαφορά του κλίματος που έχει επιβάλει το ισλαμο-συντηρητικο-εθνικιστικό καθεστώς Ερντογαν απέναντι και στην σάτιρα φαίνεται αν ρίξουμε μια ματιά στο επίσης τουρκικό σατιρικό περιοδικό “Girgir”, το οποίο όταν έκλεισε ,έδωσε τη θέση του στο «Penguen». Το”Girgir”, που θύμιζε κάπως το γαλλικό Charlie Hebdo σε μορφή και περιεχόμενο, ιδρύθηκε το 1972 και σταμάτησε το 1993. Στη δεκαετία του`80 το Girgir έφτασε να κυκλοφορεί σε 500.000 αντίτυπα την εβδομάδα ,όταν μάλιστα οι συνέπειες του στρατιωτικού πραξικοπήματος του στρατηγού Κενάν Εβρέν το 1980 ήταν ακόμη σε εξέλιξη. Ένα από τα αγαπημένα θέματα του Girgir ήταν ο Τουργκούτ Οζάλ, ο τότε συντηρητικός-φιλελεύθερος πρωθυπουργός και μετέπειτα πρόεδρος της Τουρκίας. Ο Οζάλ, παρά τα εναντίον του προκλητικά σκίτσα του “Girgir” ουδέποτε ζήτησε να ασκηθεί δίωξη στο σατιρικό περιοδικό..
Καταδίκη Ερντογάν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Σύμπτωση; Τυχαίο; Δεν νομίζω…Τη στιγμή πάντως που η Άγκυρα δεν έπαψε να επικρίνει την Ευρώπη για «την ελευθερία της έκφρασης ως μέσο στιγματισμού των Μουσουλμάνων» ,το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ) με απόφαση που εκδόθηκε την Τρίτη, 27 Οκτωβρίου, καταδίκασε τον Τούρκο πρόεδρο για την ποινική δίωξη εναντίον του ηγέτη της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου επειδή τόλμησε να ασκήσει κριτική το 2012 στον Ερντογάν.
Πρόεδρος του Δημοκρατικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), ο Κιλιτσντάρογλου είχε ασκήσει κριτική σε ομιλίες του στον Ερντογάν στις 31 Ιανουαρίου και στις 7 Φεβρουαρίου 2012, για διάφορα επίκαιρα θέματα.
Ο Ερντογάν, ως πρωθυπουργός τότε, κατέθεσε αγωγή, ισχυριζόμενος ότι θίχτηκε η προσωπική και επαγγελματική του τιμή και ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου καταδικάστηκε τελικά από τα τουρκικά δικαστήρια να καταβάλει στον Ερντογάν 10.000 τουρκικές λίρες ως αποζημίωση (περίπου 4.260 ευρώ).
Ο Κιλιτσντάρογλου προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το οποίο 8 χρόνια αργότερα έκρινε ότι «είναι φυσικό ο πρωθυπουργός , ως ηγετική πολιτική προσωπικότητα, να δέχεται αυστηρή κριτική για τις ενέργειές και τις πράξεις του από τους κύριους πολιτικούς ανταγωνιστές του”.
Ελευθερία της έκφρασης αλά Ερντογάν έχουν λοιπόν μόνο όσοι τον επαινούν και τον υποστηρίζουν…Οι υπόλοιποι; Στο πυρ το εξώτερο…
Όπως γράφει η γερμανική Die Zeit “ η τρέχουσα διαμάχη της Ευρώπης με τον Ερντογάν αφορά τις ευρωπαϊκές θεμελιώδεις αξίες , την ελευθερία της έκφρασης και της πίστης. Ο Ερντογάν επιτίθεται σε αυτές τις αξίες, τις κατηγορεί και τις καταγγέλλει. Ασκεί μια προπαγάνδα μίσους… Προσπαθεί εδώ και χρόνια να εξάγει τις αντιδημοκρατικές πολιτικές του στην Ευρώπη μέσω ορισμένων θρησκευτικών ενώσεων , ακολουθεί μια επιθετική πολιτική επέκτασης στη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία. Θέλει να εκφοβίσει και να εκβιάσει την Ευρώπη, που έχει μεν συμφέρον να διατηρεί μια καλή σχέση με την Τουρκία. Όμως μια γόνιμη σχέση με τον Ερντογάν στην εξουσία φαίνεται αδύνατη»…