Σοκ προκαλούν τα στοιχεία της UN Population Division που δόθηκαν στη δημοσιότητα και αφορούν τη μεταβολή του πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο μεταξύ 2022 και 2023. Σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το Statista, η Ελλάδα καταγράφει την τρίτη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση πληθυσμού στον κόσμο, με -1,6%.
Οι 10 χώρες που χάνουν ταχύτερα τον πληθυσμό τους:
1.Ουκρανία: -8,1% (λόγω πολέμου και προσφυγικού κύματος)
2.Τουβαλού: -1,8% (απειλή από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών)
3.Ελλάδα: -1,6% (υπογεννητικότητα και γήρανση πληθυσμού)
4. Άγιος Μαρίνος: -1,1%
5.Κόσοβο: -1,0%
6. Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες: -0,7%
7. Λευκορωσία: -0,6%
8. Βοσνία και Ερζεγοβίνη: -0,6%
9.Αλβανία: -0,6%
10.Ιαπωνία: -0,5%
Σημειώνεται ότι στην περίπτωση της Ουκρανίας η απώλεια είναι αποτέλεσμα του πολέμου και της μαζικής φυγής πληθυσμού. Το Τουβαλού απειλείται άμεσα από την κλιματική κρίση και τη βύθιση λόγω της ανόδου της στάθμης των ωκεανών.
Η Ελλάδα, ωστόσο, δεν αντιμετωπίζει ούτε πόλεμο ούτε φυσική καταστροφή. Η αιτία της δημογραφικής κατάρρευσης είναι βαθιά κοινωνική και οικονομική: η υπογεννητικότητα και η μετανάστευση.
Γιατί η Ελλάδα συρρικνώνεται;
Από το 2011 έως το 2021, οι γεννήσεις στην Ελλάδα μειώθηκαν σχεδόν κατά 30%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat.
Σήμερα:
• Τα δύο παιδιά θεωρούνται πολυτέλεια.
• Ένα παιδί θεωρείται κανόνας, συχνά με καθυστέρηση.
• Η συνειδητή επιλογή της μη τεκνοποίησης αυξάνεται σε όλο και μεγαλύτερο ποσοστό νέων ζευγαριών.
Οι λόγοι είναι γνωστοί:
• Οικονομική αβεβαιότητα.
• Εργασιακή ανασφάλεια.
• Υψηλό κόστος ζωής.
• Έλλειψη στήριξης των νέων οικογενειών.
Κανένα σοβαρό σχέδιο για την αντιμετώπιση της δημογραφικής κρίσης δεν έχει εφαρμοστεί τις τελευταίες δεκαετίες, παρά τις συνεχείς εκκλήσεις των ειδικών.
Το μέλλον είναι ανησυχητικό: Χάνονται 1.000.000 Έλληνες έως το 2050
Σύμφωνα με εκτιμήσεις διεθνών και εθνικών φορέων:
• Η Ελλάδα από περίπου 10.400.000 κατοίκους που είχε το 2021, αναμένεται να πέσει κάτω από τα 9.500.000 το 2050.
• Η μείωση θα αγγίξει το 10% του πληθυσμού μέσα σε μόλις 30 χρόνια.
Αυτό σημαίνει:
• Λιγότερα κρατικά έσοδα.
• Δραματικές ελλείψεις εργατικού δυναμικού.
• Κατάρρευση ασφαλιστικών ταμείων.
• Συρρίκνωση των δημόσιων υπηρεσιών.
• Δημογραφικό μαρασμό σε πολλές περιφέρειες.
Η Ελλάδα, σε λίγες δεκαετίες, κινδυνεύει να μετατραπεί σε μια χώρα γερόντων και μειούμενου οικονομικού δυναμικού.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), κατά την περίοδο 2022–2023, ο αριθμός των Ελλήνων που μετανάστευσαν στο εξωτερικό παρουσιάζει μια ήπια μείωση.
Οι Έλληνες συνεχίζουν να μεταναστεύουν στο εξωτερικό
Η Ελλάδα συνεχίζει να αντιμετωπίζει ένα σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα, καθώς χιλιάδες Έλληνες πολίτες εγκαταλείπουν τη χώρα κάθε χρόνο αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και εκτιμήσεις ευρωπαϊκών οργανισμών (Eurostat, OECD), η εικόνα διαμορφώνεται ως εξής:
Στατιστικά Μετανάστευσης Ελλήνων
Έτος Έλληνες που μετανάστευσαν
- 2020 ~70.000
- 2021 ~72.500
- 2022 ~80.000
- 2023 ~76.000
- 2024 (εκτίμηση) ~74.000
Συνολική αποχώρηση την περίοδο 2020–2024: περίπου 372.500 Έλληνες πολίτες.
Παρότι η κορύφωση της «μεγάλης φυγής» είχε καταγραφεί την περίοδο της οικονομικής κρίσης (2010–2017), η τάση φυγής δεν σταμάτησε ούτε μετά την πανδημία. Το 2022 και το 2023 υπήρξε εκ νέου αύξηση της μετανάστευσης, λόγω:
• οικονομικής ανασφάλειας,
• έλλειψης σταθερής και αξιοπρεπούς απασχόλησης,
• χαμηλών αμοιβών σε σχέση με το κόστος ζωής,
• περιορισμένων ευκαιριών εξέλιξης για νέους και εξειδικευμένους επιστήμονες.
Οι βασικοί προορισμοί για Έλληνες μετανάστες:
- Γερμανία,
- Ηνωμένο Βασίλειο,
- Ολλανδία,
- Ηνωμένες Πολιτείες,
- Αυστραλία και Κύπρος.
«Εξαφανιζόμαστε αργά αλλά σταθερά»
Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται μπροστά σε ένα υπαρξιακό πρόβλημα. Δεν φεύγουμε λόγω πολέμου ή φυσικών καταστροφών. Φεύγουμε σιωπηλά, λόγω δημογραφικής αυτοκαταστροφής. Και αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι Έλληνες συνεχίζουν να μεταναστεύουν στο εξωτερικό.
Η λύση δεν είναι εύκολη. Χρειάζεται:
• Ολιστική δημογραφική πολιτική.
• Στήριξη των νέων οικογενειών.
• Στροφή στις πολιτικές στέγασης και εργασίας.
• Οικονομικά και κοινωνικά κίνητρα για την τεκνοποίηση.
Διαφορετικά, τα σημερινά νούμερα θα φαίνονται μικρά μπροστά σε αυτά που έρχονται.
Πηγές:
• UN Population Division Report 2024
• Statista – The Countries Losing Population Fastest (2024)
• ΕΛΣΤΑΤ – Γεννήσεις και Θάνατοι στην Ελλάδα 2023
