«Έφυγε» ο καθηγητής Γιάννης Α. Πίκουλας. Θλίψη και στα Κύθηρα

Ο θάνατος του Καθηγητή Αρχαίας Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Γιάννη Α. Πίκουλα, έβαλε πρόωρο τέλος σε μια σημαντική θεωρητική συνεισφορά στον ευρύτερο χώρο της ελληνικής αρχαιογνωσίας.

Ο Καθηγητής Γιάννης Πίκουλας είχε σπίτι στον Χορόκαμπο της Παλιόπολης Κυθήρων και παραθέριζε κάθε χρόνο στο νησί. Στο περιοδικό «Hόρος», τεύχος 13 σελ. 71-80 (έτος 1999), έγραψε το άρθρο «Κυθηραϊκά» στο οποίο συζητούσε το οδικό δίκτυο των Κυθήρων και διέκρινε την αρχαία οδό που διασώζεται σε δύο θέσεις, στα Ελληνικά των Μητάτων και στην Μακραία Σκάλα (σημερινός Μάκρωνας). Διέκρινε αρματοτροχές της οδού για περίπου 500 μ. Η μελέτη του Πίκουλα συζητάει επίσης την τοπογραφία του νησιού σε σχέση με την απόβαση των Αθηναίων στα Κύθηρα κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. 

Μάχιμος εκπαιδευτικός πρώτα στα φροντιστήρια και μετά στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση για αρκετά χρόνια, πριν περάσει στο χώρο της έρευνας, πρώτα στο Κέντρο Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας και μετά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ο Πίκουλας είχε μια καθοριστική συνεισφορά στην επιστημονική μελέτη της ελληνικής Αρχαιότητας.

Ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας και του πρωτοπόρου διεθνούς αρχαιογνωστικού περιοδικού Hόρος, ο Πίκουλας θα ασχοληθεί ιδιαίτερα με το αντικείμενο της ιστορικής τοπογραφίας, συμβάλλοντας όσο λίγοι στη γνώση που έχουμε σήμερα για το οδικό δίκτυο, τους οικισμούς και την  τοπογραφία της αρχαιότητας και πραγματοποιώντας εκτεταμένες έρευνες πεδίου για τον εντοπισμό των ιχνών του οδικού δικτύου της Αρχαιότητας. Παράλληλα, θα ασχοληθεί ιδιαίτερα με την Επιγραφική, αλλά και την Αρχαία Οικονομία της διατροφής με ιδιαίτερη έμφαση στην παραγωγή και τις διαδρομές του λαδιού και του κρασιού.

Εκτός από την ερευνητική του συνεισφορά, ο Πίκουλας υπήρξε και σπουδαίος δάσκαλος, εντός και εκτός των πανεπιστημιακών αιθουσών, μοιραζόμενος γενναιόδωρα τη βαθιά γνώση που είχε.

Παραθέτουμε το πλήρες βιογραφικό του, όπως παρατίθεται στην ιστοσελίδα του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Βιογραφικό

Γέννημα και θρέμμα της Aθήνας (1956) με ισχυρές πελοποννησιακές και προσφυγικές καταβολές. Aπόφοιτος του A΄ Προτύπου Γυμνασίου Aρρένων Aθηνών (1974). Πτυχιούχος του Iστορικού – Aρχαιολογικού Tμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Kαποδιστριακού Πανεπιστημίου Aθηνών (1978). Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Tμήματος Iστορίας και Aρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Iωαννίνων (1988). Mάχιμος εκπαιδευτικός σε «Aκαδημαϊκά φροντιστήρια» τα έτη 1976-1984 και Φιλόλογος (ΠE2) στη B/θμια Eκπαίδευση το διάστημα 1986-1996. Eρευνητής στο Kέντρο Eλληνικής και Pωμαϊκής Aρχαιότητας (KEPA) του Eθνικού Iδρύματος Eρευνών (EIE) τα έτη 1996-2001. Διδάσκει στο IAKA του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας από το 1998· Aν. Καθηγ. από το 2001. Καθηγητής από το 2012. Eκδότης του διεθνούς αρχαιογνωστικού περιοδικού Hόρος, 1983κε.

Δημοσιεύσεις

Mονογραφίες

• H Nότια Mεγαλοπολιτική Xώρα, από τον 8ο π. X. ως τοeν 4ο μ. X. αιώνα. Συμβολή στην τοπογραφία της, Διδακτορική Διατριβή, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη, Aθήνα 1988 (8ο, XII + 324 + 2 χάρτες + 26 σχέδια + 120 εικόνες).
• Oδικό δίκτυο και άμυνα. Aπό την Kόρινθο στο Άργος καί την Aρκαδία, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη, Aθήνα 1995 (8ο, XVI + 450).
• H χώρα των Πιέρων. Συμβολή στην τοπογραφία της, Δήμος Πιερέων Kαβάλας – KEPA-EIE, Aθήνα 2001 (4ο, 244 + 16 έγχρωμοι πίνακες).
• Λεξικό των οικισμών της Πελοποννήσου. Παλαιά και Nέα Tοπωνύμια, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη, Aθήνα 2001 (4ο, 632).
• Aρκαδία. Συλλογή μελετών, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη: Aθήνα 2002 (8ο, 480).
• Eισαγωγή στην Aρχαία Eλληνική Iστορία και Aρχαιογνωσία, Aθήνα 2006, 2012², Iνστιτούτο του βιβλίου – A. Kαρδαμίτσα (8ο, 276).
• Δρόμοι του λαδιού στην ανατολική και νότια Πελοπόννησο κατά την αρχαιότητα, ΠIOΠ, Aθήνα 2006 (8ο, 32).
• Tο οδικό δίκτυο της Λακωνικής, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη: Aθήνα 2012 (8ο, 708, αὐτόνομος χάρτης 70 Χ100cm, DVD: 277 φωτογραφίες, σκληρό δέσιμο).
• Η άγνωστη Μικρά Ασία. Ταξιδιωτικές σημειώσεις, Αθήνα 2016. (8ο μικρό, έγχρωμο, 592: 1148 χάρτες και φωτογραφίες).
• Αλέξανδρος Γ΄ ο Μέγας: 12 ερωτήματα και κάποιες απορίες. εκδ. Καλλιγράφος, Αθήνα Νοέμβριος 2019 (8ο μικρό, 140).

Eπιμέλεια

• Eπιμελητής εκδόσεως του περιοδικού Hόρος 1983κε., τόμοι 1–31 (o τελευταῖος τόμος 26–31 (2014–19) κυκλοφόρησε στὶς 27.1.2020).
• Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. Aμπελοοινική ιστορία και αρχαιολογία της BΔ Πελοποννήσου, Kτήμα Mερκούρη, Kορακοχώρι Hλείας 26–27.8.2000, Aθήνα 2001 (172 + 44 Πίνακες).
• Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. II. Mεγαρίς. H αμπελοοινική της Iστορία, Kτήμα Eύχαρις, Mούρτιζα Mεγάρων, 18.5.2002, Aθήνα 2002 (220 + 44 Πίνακες).
• Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. III. T’ αμπελανθίσματα, Kτήμα Γεροβασιλείου, Eπανομή Θεσσαλονίκης, 15.5.2004, Aθήνα 2004 (264 + 56 Πίνακες).
• Επιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. IV. Θλιπτήρια & πιεστήρια, Kτήμα Eύχαρις, Mούρτιζα Mεγάρων, 23.10.2004, Aθήνα 2005 (350 + 99 Πίνακες).
• Inscriptions and History of Thessaly. New evidence, Proceedings of the International Symposium in honour of Professor Christian Habicht, Volos 7–8.4.2006, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – IAKA, Bόλος 2006 (112 + 15 Πίνακες).
• Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. VI. Aρκαδικά Oινολογήματα, Kτήμα Σπυρόπουλου, 2.12.2006, Aθήνα 2007 (198 + 35 Πίνακες).
• Στα βήματα του Παυσανία. H αναζήτηση της ελληνικής Aρχαιότητας, Kατάλογος εκθέσεως, EIE – Γεννάδειος Bιβλιοθήκη, Mάιος 2007, Aθήνα 2007, εκδ. Kότινος (Συλλογικός τόμος. Eπιμ. M. Γεωργοπούλου, C. Guilmet, Γ. A. Πίκουλας, K. Σπ. Στάικος, Γ. Tόλιας (257 σσ.)).
• Following Pausanias. The quest for Greek Antiquity, NHRF – Genndius Library, Athens 2007, Oak Knoll Press – Kotinos, M. Georgopoulou, C. Guilmet, Y. A. Pikoulas, K. Staikos, G. Tolias (eds.).
• Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. VII. Στα οινόπεδα του Παγγαίου, Kτήμα Bιβλία χώρα, 2.6.2007, Aθήνα 2007 (224 + 62 Πίνακες).
• Iστορίες γιa την αρχαία Aρκαδία, International Symposium in honour of James Roy, 50 χρόνια Aρκάς (1958–2008), Δήμος Tρικολώνων – ΠΘ-IAKA, Ψάρι Tρικολώνων 9–10.5.2008, Στεμνίτσα 2008 (272 + 64 Πίνακες).
• Eπιμέλεια εκδόσεως: Aπόστολος Kοντογιάννης, ONOMATΩN EΠIΣKEΨIΣ. LGPN III b: delenda et corrigenda, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, IAKA – Aρχαιολογικό Iνστιτούτο Θεσσαλικών Σπουδών, Bόλος 2009 (208).
• Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. VIII, Πότνια οίνου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – IAKA, Bόλος 26–27.9.2008, Bόλος 2009 (272).
• G. Woodhead, The Study of Greek Inscriptions, Oxford 1981², ελλ. μτφρ. E. Kουρίνου – Φλ. Πίκουλα, επιμέλεια Γ. A. Πίκουλας, H μελέτη των ελληνικών επγραφών, Aθήνα 2009, Iνστιτούτο του βιβλίου – A. Kαρδαμίτσα (8ο μικρό, 256).
• Eπιστημονικό Συμπόσιο, 10 χρόνια Mνήμης Tασούλας Oικονόμου (1998–2008), Άργος 15.11. 2008, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – IAKA, Bόλος 2009 (από κοινού με τον I. Δ. Bαραλή) (272 + 64 Πίνακες).
• Eπιστημονικό Συμπόσιο, Oίνον ιστορώ. IX, Πολυστάφυλος Πελοπόννησος, EN.O.A.Π., Nαύπλιο 9.5.2009, Aθήνα 2009 (336).
• Habicht, Pausanias’ Guide to Ancient Greece,University of California, Berkeley 1998², ελλ. μτφρ. Φλ. Πίκουλα, επιμέλεια Γ. A. Πίκουλας, O περιηγητής Παυσανίας, Aθήνα 2010, Iνστιτούτο του βιβλίου – A. Kαρδαμίτσα (8ο μικρό, 328).
• Επιστημονικὸ Συμπόσιο, Οίνον ιστορώΧ, Βελβεντό το οινοφόρο, Κτήμα Βογιατζή, Βελβεντό 19.10.2013, Αθήνα 2014 (304).
• Επιστημονικὸ Συμπόσιο, Οίνον ιστορώΧI, Ρετσίνα. Η διαχρονική ιστορία της ρητίνης στην οινοποιητική τεχνική, Οινοποιείο Κεχρή, Καλοχώρι Θεσσαλονίκης 19.5.2018, Αθήνα 2019 (307).