Η απιστία σε ένα ζευγάρι θεωρείται η απόλυτη προδοσία. Έρευνες σχετικά με την απιστία έχουν κατά καιρούς διερευνήσει πολλές πτυχές της, όπως το πόσο συχνά συμβαίνει, στοιχεία της σχέσης που μπορεί να οδηγούν σε αυτό, αλλά και χαρακτηριστικά των ατόμων που είναι πιο πιθανό να απατήσουν τον σύντροφό τους.
Μέχρι σήμερα, όμως, οι σχετικές έρευνες έχουν αγνοήσει σε μεγάλο βαθμό το άτομο που υφίσταται την απιστία. Παρόλο που η συμπεριφορά του συντρόφου τους σίγουρα δεν είναι δικό τους λάθος, η κατανόηση πιθανών παραγόντων που μπορεί να σχετίζονται με την απιστία είναι σημαντική, καθώς η έρευνα αποφαίνεται ξεκάθαρα: Η απιστία βλάπτει τις σχέσεις. Όσα περισσότερα μαθαίνουμε, λοιπόν, για τους παράγοντες που συμβάλλουν σε μια τέτοια συμπεριφορά, τόσο περισσότερες είναι και οι πιθανότητες να ελαχιστοποιήσουμε την επικράτηση και τις επιπτώσεις της απιστίας.
Στην πρόσφατη μελέτη της, η Meghna Mahambrey από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο αναζητά την απάντηση στην ερώτηση: «Ποιος είναι αυτός που υφίσταται την απιστία στη σχέση;». Συγκεκριμένα, διερεύνησε τις πτυχές της προσωπικότητας των ανθρώπων που τους καθιστούν πιο ευάλωτους στην απιστία του συντρόφου ή του συζύγου τους.
Οι συμμετέχοντες στη μελέτη αποτελούσαν ένα εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα, με την ανάλυση να επικεντρώνεται σε 1.577 άτομα, εκ των οποίων οι 898 ήταν έγγαμοι μεσήλικες. Από το συνολικό δείγμα, το 19% ανέφερε ότι είχε πέσει θύμα απιστίας κάποια στιγμή στη ζωή του.
Οι ερευνητές συγκέντρωσαν πληροφορίες σχετικά με την προσωπικότητα των συμμετεχόντων, ρωτώντας τους πόσο καλά τους περιέγραφαν πέντε χαρακτηριστικά προσωπικότητας:
- Η ανοικτότητα (π.χ. περιπετειώδης, περίεργος, έξυπνος).
- Η ευσυνειδησία (π.χ. υπεύθυνος, εργατικός, οργανωτικός).
- Η εξωστρέφεια (π.χ. φιλικός, κοινωνικός, ομιλητικός).
- Η τερπνότητα (π.χ. φροντιστικός, μαλακός, συμπονετικός).
- Ο νευρωτισμός (π.χ. κυκλοθυμικός, νευρικός, ανήσυχος).
Για να μετρήσουν την απιστία, έφτιαξαν επίσης μία λίστα με διάφορες εμπειρίες ζωής και κάλεσαν τους συμμετέχοντες να ελέγξουν αν ισχύει κάτι από όλα αυτά, συμπεριλαμβανομένης της «συζυγικής/συντροφικής απιστίας».
Τα ευρήματα
Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι πολλά στοιχεία παίζουν ρόλο στην απιστία εκτός από την προσωπικότητα, η ερευνήτρια συμπεριέλαβε και παράγοντες όπως η ηλικία, η μόρφωση, το φύλο, η εθνικότητα και η θρησκεία. Μετά την στατιστική προσαρμογή των στοιχείων σε αυτούς τους παράγοντες, διαπίστωσε ότι, από όλο το δείγμα, εκείνοι που ήταν πιο ευσυνείδητοι (περισσότερο φροντιστικοί, λιγότερο εργατικοί και οργανωτικοί) ήταν πιο πιθανό να έχουν ένα σύντροφο που τους απατά.
Όταν έκανε παρόμοια ανάλυση για το υποδείγμα των παντρεμένων ατόμων, η Δρ. Mahambrey παρατήρησε το ίδιο μοτίβο όσον αφορά στην ευσυνειδησία, αλλά διαπίστωσε, επίσης, ότι και οι άνθρωποι που ήταν πιο ευπροσήγοροι (θερμοί και βοηθητικοί) ήταν πιο πιθανό να βιώσουν την απιστία.
Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα
Αρχικά, τα ευρήματα αυτά δεν θα πρέπει να ληφθούν ως δικαιολογία για να κατηγορηθεί το θύμα, καθώς σε κάθε περίπτωση αυτός που απιστεί είναι εκείνος που διαρρηγνύει την εμπιστοσύνη στη σχέση.
Παρόλα αυτά, ενώ το να είναι κάποιος δεκτικός είναι σε γενικές γραμμές ένα επιθυμητό χαρακτηριστικό, στο πλαίσιο της απιστίας είναι πιθανό η ύπαρξη ενός τέτοιου ατόμου να ενθαρρύνει τον άπιστο σύντροφο καθώς τον κάνει να αισθάνεται ότι μπορεί η πράξη του να συγχωρεθεί. Η μειωμένη ευσυνειδησία θα μπορούσε, επίσης, να δημιουργήσει προβλήματα. Όπως εξηγεί η ερευνήτρια, «ένας αναξιόπιστος, ανώριμος ή τεμπέλης σύντροφος, μπορεί να αυξήσει το στρες και τις συγκρούσεις για τις υποχρεώσεις της καθημερινότητας, όπως οι δουλειές του σπιτιού, η πληρωμή των λογαριασμών, κ.α». Τίποτα από αυτά δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως δικαιολογία για την απιστία, αλλά άλλες έρευνες δείχνουν ότι όταν οι συμμετέχοντες περιέγραφαν τον σύντροφό τους ως ασυνείδητο και ακατάδεκτο, ανέφεραν μειωμένη συζυγική ικανοποίηση.
Γνωρίζουμε, ακόμη, ότι άτομα που δεν είναι ευσυνείδητοι και δεκτικοί, είναι πιο πιθανό να απατήσουν και οι ίδιοι. Είναι λογικό τα ίδια χαρακτηριστικά να παίζουν ρόλο και στον πιστό σύντροφο. Οι άνθρωποι που υφίστανται την απιστία, μοιράζονται χαρακτηριστικά με τους ανθρώπους που είναι λιγότερο πιθανό να απατήσουν στη σχέση τους. Η μελέτη αυτή βρήκε ότι οι άνθρωποι που είναι πολύ ευσυνείδητοι και δεκτικοί, αλλά λιγότερο ανοιχτοί, τείνουν να μην διαπράττουν απιστία. Συνδυαστικά, οι μελέτες αυτές δείχνουν την σημασία της ευσυνειδησίας και της δεκτικότητας στη δυναμική της σχέσης.
Σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης αφορούν μόνο συμμετέχοντες που γνώριζαν ότι ο σύντροφός τους τούς έχει απατήσει και ότι το συνολικό ποσοστό απιστίας του 19% είναι μάλλον υποτιμημένο. Υπογραμμίζεται, επίσης, ότι δεν είχε οριστεί ο τύπος της απιστίας, επομένως οι ερευνητές βασίστηκαν στον εκάστοτε ορισμό των συμμετεχόντων, που θα μπορούσε να περιλαμβάνει από τη συναισθηματική απιστία μέχρι τη σεξουαλική πράξη.
Συμπερασματικά, παρόλο που η ευσυνειδησία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να εξασφαλίσει ότι ένας σύντροφος δεν θα απιστήσει, η μεγαλύτερη υπευθυνότητα, αυτοπειθαρχία και βοήθεια μπορεί πράγματι να ωφελήσει μια σχέση.
Είναι εφικτό ή όχι να συγχωρήσουμε την απιστία;
Η Νταϊάν, είναι με τον σύντροφό της για 10 χρόνια σε μια «σχέση που υπάρχει αγάπη», όπως πιστεύει. Πριν από μερικούς μήνες ανακάλυψε ότι ο σύντροφός της είχε παράλληλη σχέση με μια πολύ νεότερη συνάδελφό του.
«Ήμουν και είμαι τρομερά συντετριμμένη. Είμαστε ακόμα μαζί γιατί επιμένει ότι λυπάται και ότι δεν θα με πληγώσει ποτέ ξανά έτσι και θέλει ακόμα να περάσουμε την ζωή μας μαζί. Εγώ πάντως δυσκολεύομαι. Υπάρχουν στιγμές που ο πόνος από αυτό είναι τόσο έντονος που πραγματικά πληγώνομαι σωματικά.
Θα ήθελα πολύ να έχουμε αυτό που είχαμε στο παρελθόν, αλλά δεν ξέρω πώς να συνέλθω από αυτό το είδος τραύματος, από αυτόν τον βαθύ πόνο που δημιουργεί όλο αυτό. Είναι δυνατόν; Έχετε κάποια συμβουλή;»
Αυτή είναι μια δύσκολη κατάσταση, αλλά ο Ντι Χολμς, σύμβουλος και θεραπευτής σχέσεων στο Relate, λέει ότι είναι δυνατό να ξεπεράσουμε τα τραύματα μιας σχέσης.
«Είναι δυνατό να προχωρήσουμε, αλλά χρειάζεται σκληρή δουλειά για να το πετύχουμε. Η ανοικοδόμηση εμπιστοσύνης απαιτεί χρόνο και μπορεί να είναι μια οδυνηρή εμπειρία», λέει. «Πρέπει να δεσμευτούμε και οι δύο για να κάνουμε αυτό το έργο».
Ο θεραπευτής σχέσεων, Λίαμ Μπάρνετ, προσθέτει: «Αυτό που περνάμε είναι αληθινό. Ας μην υποτιμάμε, τη σημασία της ευημερίας μας (συναισθηματικής, σωματικής ή οικονομικής) και την αξία μας ως ον και ως άτομο».
Υπάρχει ζωή για ένα ζευγάρι μετά την απιστία;
Απαιτείται δέσμευση και προθυμία για να ξεπεράσουμε την απιστία και από τις δύο πλευρές. Ο Μπάρνετ πιστεύει ότι «τίποτα δεν μπορεί να γίνει εάν και οι δύο σύντροφοι δεν είναι διατεθειμένοι να σώσουν τη σχέση».
«Όταν η εμπιστοσύνη προδίδεται, υπάρχει ανάγκη για χώρο, χρόνο και πολλή δουλειά για να λειτουργήσει ξανά η σχέση», λέει. «Σε αυτή την περίπτωση, η επιβεβαίωση, η θεραπεία, η επικοινωνία και η προθυμία να επιλύσουμε τα πράγματα, μπορούν να κάνουν θαύματα σε διαλυμένες σχέσεις».
Ο Χολμς λέει ότι είναι σημαντικό να εξετάσουμε γιατί συνέβη η απιστία προκειμένου να προχωρήσουμε μπροστά.
«Μπορεί αυτό να μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί ο σύντροφός μας μπήκε σε μια νέα σχέση», λέει. «Αλλά συχνά δεν είναι εύκολο για κάποιον να το αναγνωρίσει και οι συζητήσεις αυτές πρέπει να έχουν μια ισορροπία μεταξύ ημών – δεδομένου του ότι θέλουμε να μάθουμε απαντήσεις και να εκφράσουμε τον θυμό και την πληγή μας – και των θετικών συζητήσεων για το πώς μπορούμε να προχωρήσουμε και να δημιουργήσουμε μια καλύτερη σχέση στο μέλλον».
Πότε πρέπει να εγκαταλείψουμε μια σχέση όταν κάποιος έχει απατήσει;
Αν έχουμε μιλήσει για την απιστία και ακόμα δεν μπορούμε να συγχωρήσουμε, ήρθε η ώρα να φύγουμε από τη σχέση;
«Ο καθένας έχει διαφορετικές απόψεις για το τι σημαίνει απιστία και ποια είναι η απάντησή του σε κάτι τέτοιο και αυτή μπορεί να αλλάξει όταν συμβεί πραγματικά μια απιστία», λέει ο Χολμς.
«Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι μπορεί η προδοσία να σηματοδοτήσει το τέλος της σχέσης και έτσι το να αναγνωρίσουμε ότι έχει έρθει ένα αναμενόμενο τέλος είναι το καλύτερο. Εάν η σχέση μας κορεστεί με δυσπιστία, ενοχή και θυμό και οι προσπάθειες να την ανοικοδομήσουμε δεν είναι επιτυχείς, τότε προφανώς η σχέση αυτή δεν είναι υγιής για να μείνουμε».
Ο Μπάρνετ λέει ότι εάν ο άπιστος σύντροφος δεν σεβαστεί την κατάσταση, ήρθε η ώρα να αφήσουμε πίσω αυτή την σχέση. «Όταν προσπαθούν να μας καταστρέψουν αντί να αναγνωρίσουν τη συμπεριφορά τους, όταν μας κατηγορούν για τις πράξεις τους και όταν δεν μπορούμε να τους εμπιστευτούμε ξανά, είναι η ένδειξη που χρειαζόμαστε για να αποχωρήσουμε», λέει.
«Εξαρτάται πολύ από το πώς και οι δύο άνθρωποι θα χειριστούν και θα προσεγγίσουν την κατάσταση. Η επικοινωνία σε αυτή την περίπτωση είναι κρίσιμη και χωρίς αμφιβολία απαραίτητη».
