Αυστηρές κυρώσεις εναντίον της Λευκορωσίας, αποφάσισε να επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση, με αφορμή την εκτροπή της πτήσης της Ryanair από το προγραμματισμένο της δρομολόγιο. Στην πτήση επέβαινε ο δημοσιογράφος και ακριβιστής της αντιπολίτευσης, Ρόμαν Προτάσεβιτς, ο οποίος συνελήφθη και τέθηκε υπό κράτηση.
Οι κυρώσεις περιλαμβάνουν τον αποκλεισμό του κρατικού αερομεταφορέα της Λευκορωσίας σπό τα αεροδρόμια της Ένωσης ενώ έχει ζητηθεί από τους αερομεταφορείς που εδρεύουν στην ΕΕ να αποφύγουν τις πτήσεις πάνω από τη Λευκορωσία. Οι χώρες της ΕΕ κάλεσαν επίσης τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας να ξεκινήσει έρευνα. Ο οργανισμός του ΟΗΕ, ο οποίος διαμορφώνει τα πρότυπα για την πολιτική αεροπορία, κάλεσε συνεδρίαση για την Πέμπτη.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν στην επιβολή οικονομικών κυρώσεων προς εταιρείες και οντότητες που χρηματοδοτούν τον επί 27 έτη εκλεγμένο πρόεδρο, Αλεξάντρ Λουκασένκο.
Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται να συντάξει λίστα που θα περιλαμβάνει ονόματα αξιωματούχων, ανεπιθύμητων στη Δύση, ενώ στοχεύεται ολόκληρη η οικονομική υποδομή της χώρας.
«Πρόκειται για επίθεση κατά της δημοκρατίας, επίθεση κατά της ελευθερίας της έκφρασης και επίθεση κατά της ευρωπαϊκής κυριαρχίας», δήλωσε στους δημοσιογράφους η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.
Σε συνάντηση στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα το βράδυ, το μπλοκ ζήτησε την άμεση απελευθέρωση του Ρόμαν Προτάσεβιτς και της Σοφία Σαπέγκα, που ήταν στην πτήση από την Αθήνα προς το Βίλνιους και συνελήφθησαν στο Μινσκ την Κυριακή, μετά την αναγκαστική προσγείωση.
Οι ηγέτες της ΕΕ ζήτησαν την προετοιμασία των κυρώσεων «χωρίς καθυστέρηση». Η στόχευση οντοτήτων θα έβλαπτε τον Λουκασένκο και τους συμμάχους του, αποφεύγοντας παράλληλα τις πιο εκτεταμένες κυρώσεις που θα μπορούσαν να βλάψουν τους απλούς Λευκορώσους, υποστήριξαν οι διπλωμάτες.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, χαιρέτισε την απόφαση της ΕΕ σε δήλωσή του τη Δευτέρα το βράδυ λέγοντας ότι ζήτησε από τους συμβούλους του «να αναπτύξουν κατάλληλες επιλογές για να λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι, σε στενό συντονισμό με την Ευρωπαϊκή Ένωση, άλλους συμμάχους και εταίρους, και διεθνείς οργανισμούς».
Ο Τζο Μπάιντεν χαρακτήρισε μάλιστα «σκανδαλώδη» την εκτροπή του αεροσκάφους, προσθέτοντας ότι οι ΗΠΑ καταδικάζουν με τον εντονότερο τρόπο την εκτροπή του αεροσκάφους και τη σύλληψη» του Ρομάν Προτασέβιτς.
«Δεν θα ανεχθούμε να παίζουν ρουλέτα με τις ζωές αθώων πολιτών», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ο οποίος προεδρεύει της Συνόδου Κορυφής.
Η αυστηρότερη στάση εναντίον της Λευκορωσίας συνέπεσε με μια προγραμματισμένη συζήτηση για τη στενή σύμμαχό της Ρωσία. Ο πρόεδρος της Λιθουανίας Γκιτάνας Ναουσέντα ζήτησε μέτρα για τον περιορισμό της πρόσβασης της Ρωσίας στις χρηματοοικονομικές αγορές και τα διεθνή συστήματα πληρωμών.
Η Φον Ντερ Λάιεν είπε ότι η Ρωσία προσπάθησε να αποδυναμώσει την ΕΕ και να υπονομεύσει τα κράτη μέλη μέσω «σαμποτάζ, δολοφονιών, τακτικών διαίρεσης και διακυβέρνησης, κυβερνοεπιθέσεις, εκστρατείες παραπληροφόρησης». «Επιδεινώνεται», σχολίασε.
Οι ηγέτες ζήτησαν από την Κομισιόν να εξετάσει τις επιλογές της ΕΕ ώστε για να πιέσει τον Πούτιν όταν συναντηθούν τον επόμενο μήνα.
Η Ρωσία έχει υποστηρίξει το χειρισμό της κατάστασης από τη Λευκορωσία και ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ επέμεινε ότι η εξήγηση του Μινσκ για το επεισόδιο ήταν «λογική».
Σε μια δημόσια επίδειξη υποστήριξης, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αναμένεται να συναντηθεί με τον Λουκασένκο αργότερα αυτήν την εβδομάδα, για τρίτη φορά φέτος.
Οι ενέργειες της Λευκορωσίας καταδικάστηκαν από τις δυτικές χώρες ενώ παράλληλα προκάλεσαν ανησυχίες ότι και άλλα αυταρχικά καθεστώτα ενδέχεται να προσπαθήσουν να δράσουν με παρόμοιο τρόπο στον αέρα.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Λευκορωσίας χαρακτήρισε την κριτική ως «αβάσιμη» και η στενή του σύμμαχος της Ρωσίας χαρακτήρισε την αντίδραση της ΕΕ «σοκαριστική».
Κατά την διάρκεια της συνάντησης των ηγετών της ΕΕ, ένα κανάλι που τάσσεται υπέρ του Λουκασένκο δημοσίευσε στην εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram τα πρώτα πλάνα του Προτάσεβιτς μετά από τη σύλληψή του. Ο ακτιβιστής εμφανίστηκε ατημέλητος και είπε ότι βρισκόταν σε φυλακή στο Μινσκ, αλλά ισχυρίστηκε ότι είχε καλή μεταχείριση αν και φαινόταν καταβεβλημένος.
Στο βίντεο ο Προτάσεβιτς επίσης φαίνεται να ομολογεί για τα εγκλήματα για τα οποία κατηγορείται στη Λευκορωσία. «Συνεργάζομαι επίσης με τις αρχές που τρέχουν την έρευνα και παρέχω αποδείξεις για την ενοχή μου στην οργάνωση μαζικών διαταραχών», είπε. Αντιμετωπίζει 15 χρόνια φυλάκισης για τις κατηγορίες.
Ακτιβιστές, όπως και η ηγέτιδα της λευκορωσικής αντιπολίτευσης Σβετλάνα Τσικανούσκαγια, αμφισβητούν την αξιοπιστία του βίντεο υποστηρίζοντας ότι είναι εμφανές πως στο βίντεο ο Προτάσεβιτς είναι υπό πίεση.
Στο βίντεο ο Προτάσεβιτς αρνείται ότι έχει καρδιολογικά προβλήματα, όπως αναφέρθηκε σε ορισμένους ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης επικαλούμενα τη μητέρα του.
Μιλώντας στο BBC τη Δευτέρα, ο πατέρας του Ντμίτρι Προτάσεβιτς, είπε ότι «φοβόταν πραγματικά» για τον τρόπο με τον οποίο θα γινόταν η μεταχείριση του γιου του από τις αρχές της χώρας καταγωγής του.
«Ελπίζουμε ότι θα το αντιμετωπίσει. Φοβόμαστε να το σκεφτούμε, αλλά είναι πιθανό να ξυλοκοπηθεί και να βασανιστεί. Το φοβόμαστε πραγματικά αυτό», είπε. «Είμαστε πραγματικά σοκαρισμένοι και πραγματικά αναστατωμένοι», συνέχισε. «Αυτό το πράγμα δεν πρέπει να συμβαίνει στον 21ο αιώνα στην καρδιά της Ευρώπης», πρόσθεσε.
«Ελπίζουμε ότι ολόκληρη η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα ασκήσει πρωτοφανή πίεση στις αρχές. Ελπίζουμε ότι η πίεση θα λειτουργήσει και οι αρχές θα συνειδητοποιήσουν ότι έχουν κάνει ένα πολύ μεγάλο λάθος», κατέληξε.
Οι ηγέτες της ΕΕ ζήτησαν την προετοιμασία των κυρώσεων «χωρίς καθυστέρηση». Η στόχευση των ολιγάρχων θα έβλαπτε τον Λουκασένκο και τους συμμάχους του, αποφεύγοντας παράλληλα τις πιο εκτεταμένες κυρώσεις που θα μπορούσαν να βλάψουν τους απλούς Λευκορώσους, υποστήριξαν οι διπλωμάτες.
