Οι απολύσεις που είχαν παραμείνει σχεδόν «παγωμένες» για περίπου 15 μήνες λόγω των οριζόντιων μέτρων στήριξης και κατά κύριο λόγο εξαιτίας των αναστολών συμβάσεων εργασίας, «ξεκλειδώνουν» σταδιακά το επόμενο διάστημα, καθώς η οικονομία αποσωληνώνεται και ανοίγουν ολοένα και περισσότεροι κλάδοι. Όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, τώρα ξεκινάει, εν πολλοίς, η πιο κρίσιμη περίοδος, εντός της οποίας μένει να κριθεί το μείζον στοίχημα που δεν είναι άλλο από το ύψος της ανεργίας.
Η εστίαση – για παράδειγμα – επαναλειτούργησε πρόσφατα με το 20% των επιχειρήσεων να παραμένουν κλειστές για διαφορετικούς λόγους (π.χ. διαθέτουν μόνο εσωτερικό χώρο, κέτερινγκ), ενώ 2 στις 3 δεν κατάφεραν να απορροφήσουν το σύνολο του προσωπικού, αφού υπάρχουν περιοριστικοί όροι τόσο στο ωράριο όσο και στη χρήση τραπεζοκαθισμάτων.
Σημαντικό είναι ότι δεν τίθεται ως προϋπόθεση ρήτρα μη απόλυσης για την ένταξη των επιχειρήσεων εστίασης στην κρατική ενίσχυση μέσω των προγραμμάτων ΕΣΠΑ.
Ωστόσο, η απαγόρευση των απολύσεων ισχύει έως τον Αύγουστο για τις επιχειρήσεις που έχουν λάβει επιστρεπτέα προκαταβολή.
Οι λίστες του Μαΐου
Για τον μήνα Μάιο, με αυστηρότερες προϋποθέσεις και «κόφτες», εξακολουθεί να ισχύει η δυνατότητα αναστολής εργασίας μέρους ή όλου του προσωπικού για τις επιχειρήσεις που ανοίγουν. Από τις λίστες ΚΑΔ των αναστολών Μαΐου λείπουν πάνω από 400 κλάδοι που ήταν στις διευρυμένες λίστες των πληττόμενων από τον Νοέμβριο έως και τον Απρίλιο.
Καθώς ολοένα και περισσότεροι τομείς της οικονομίας ανοίγουν μετά το παρατεταμένο lockdown, η ομπρέλα προστασίας απλώνεται μόνο στους κλάδους που βρίσκονται σε ευάλωτη θέση. Πρόσφατα, υψηλόβαθμος αξιωματούχος του οικονομικού επιτελείου υπογράμμισε πως οδεύουμε προς ομαλοποίηση της κατάστασης της οικονομίας και οι αναστολές συμβάσεων εργασίας κλείνουν τον κύκλο τους, με κάποιες εξαιρέσεις τον Ιούνιο. Από Ιούλιο έως Σεπτέμβριο θα παραμείνει ως δίχτυ ασφαλείας το πρόγραμμα «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ».
Από το «φίλτρο» των κριτηρίων επιλεξιμότητας (π.χ. αύξηση τζίρου) για την υπαγωγή στις αναστολές Μαΐου εξαιρούνται οι κλειστές επιχειρήσεις, η εστίαση και το λιανεμπόριο με click away. Αντίθετα, μπαίνουν νέοι κόφτες για τους μερικώς απασχολούμενους με ωράριο κάτω των 16 ωρών την εβδομάδα.
Αναστολές και τον Ιούνιο
Οσο για τον Ιούνιο, μήνα κατά τον οποίο αναμένεται να λειτουργήσουν πλήρως και τα ξενοδοχεία, οι αναστολές θα παραμείνουν ενεργές για τους εργαζόμενους στον τουρισμό, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Εργασίας. Οι εποχικά εργαζόμενοι με δικαίωμα υποχρεωτικής επαναπρόσληψης σε τουριστικά καταλύματα και τουριστικά λεωφορεία έχουν πρόσβαση στις αναστολές είτε με αίτηση του εργοδότη είτε με μονομερή δική τους αίτηση.
Στις κλειστές επιχειρήσεις που βγάζουν σε αναστολή εργαζομένους ισχύει η ρήτρα μη απόλυσης. Δηλαδή απαγορεύεται να απολυθεί ο εργαζόμενος όσο βρίσκεται σε αναστολή. Μετά το τέλος της αναστολής, οι επιχειρήσεις, εφόσον κάνουν χρήση των αναστολών ως πληττόμενες, υποχρεούνται να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας και με το ίδιο είδος σύμβασης εργασίας για χρονικό διάστημα ίσο με το χρονικό διάστημα της αναστολής των συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων. Υπενθυμίζεται πως δεν προστατεύεται από απόλυση μόνο ο εργαζόμενος που τίθεται σε αναστολή, αλλά το σύνολο του προσωπικού της επιχείρησης που κάνει χρήση του μέτρου των αναστολών.
Με 5 ταχύτητες η απελευθέρωση των απολύσεων
Πάντως, με τα δεδομένα που έχουμε μέχρι τώρα υπόψη μας, ας δούμε ποιες επιχειρήσεις έχουν δικαίωμα να προχωρήσουν σε απολύσεις και πότε:
1. Κλειστές επιχειρήσεις που ανοίγουν χωρίς αναστολές
Κλειστές επιχειρήσεις που ανοίγουν αλλά δεν επιθυμούν να κάνουν χρήση του μέτρου της αναστολής ως πληττόμενες. Μπορούν να επαναφέρουν το σύνολο του προσωπικού με τη μισθοδοσία να επιβαρύνει τον εργοδότη. Μπορούν να προχωρήσουν σε απολύσεις άμεσα, με βάση τα γενικώς ισχύοντα για το επιτρεπόμενο ποσοστό απολύσεων ανά μήνα. Δεν ισχύει προστασία για το χρονικό διάστημα μετά το τέλος της αναστολής.
Για παράδειγμα:
- Επιχείρηση λιανεμπορίου στην Αττική που επαναλειτούργησε από 5 Απριλίου με click away και click inside. Θεωρούνταν κλειστή για τον Απρίλιο. Τον Μάιο θεωρείται πληττόμενη. Εφόσον δεν θέσει κανέναν εργαζόμενο σε αναστολή τον Μάιο, μπορεί να προχωρήσει άμεσα σε απολύσεις.
2. Κλειστές επιχειρήσεις που ανοίγουν με μισθωτούς σε αναστολή
Επιχειρήσεις που ανοίγουν και από κλειστές χαρακτηρίζονται πληττόμενες και κάνουν χρήση του μέτρου της αναστολής. Δεν μπορούν να προχωρήσουν σε απολύσεις για όσο διαρκεί η αναστολή του εργαζομένου, αλλά και για ισόχρονο διάστημα μετά τη λήξη της αναστολής. Μετά τη λήξη του ισόχρονου διαστήματος απελευθερώνεται η δυνατότητα των απολύσεων.
Για παράδειγμα:
- Τον Μάιο, εργαζόμενος στο λιανεμπόριο τίθεται σε αναστολή από τις 3 έως τις 23 του μηνός, δηλαδή για 21 ημέρες. Όταν παρέλθει το ισόχρονο διάστημα, ήτοι στις 14 Ιουνίου, η επιχείρηση μπορεί να προχωρήσει στην απόλυσή του. Αντίστοιχα, αν άλλος συνάδελφός του τεθεί σε αναστολή από τις 16 έως τις 31 Μαΐου, για 16 ημέρες, τότε οι απολύσεις στην επιχείρηση εκκινούν 29 ημέρες μετά την 31η Μαΐου για όλους τους μισθωτούς, δηλαδή στις 29 Ιουνίου. Και αυτό επειδή λαμβάνεται υπόψη το συνολικό διάστημα που οι επιχειρήσεις έκαναν χρήση του μέτρου της αναστολής εντός του μήνα – για τον υπολογισμό του ισόχρονου διαστήματος – σε περίπτωση που οι συμβάσεις εργασίας των εργαζομένων τίθενται σε αναστολή σε διαφορετικής διάρκειας χρονικά διαστήματα.
- Τον Μάιο, εργαζόμενος στην εστίαση τίθεται σε αναστολή από τις 3 έως τις 15 του μηνός, δηλαδή για 13 ημέρες. Μπορεί να απολυθεί μετά τις 31 Μαΐου, καθώς οι επιχειρήσεις της εστίασης αντιμετωπίζονται τον Μάιο ως «κλειστές».
3. Πληττόμενες επιχειρήσεις που είναι πια εκτός λίστας
Επιχειρήσεις που ήταν ανοιχτές – πληττόμενες αλλά αποσύρθηκαν από τις λίστες ΚΑΔ των αναστολών Μαΐου. Δεν μπορούν να προχωρήσουν σε απολύσεις για ισόχρονο διάστημα μετά τη λήξη της αναστολής. Μετά τη λήξη του ισόχρονου διαστήματος απελευθερώνεται η δυνατότητα των απολύσεων.
Για παράδειγμα:
- Επιχείρηση της βιομηχανίας ή του χονδρεμπορίου που ως πληττόμενη είχε σε αναστολή σύμβασης ορισμένους εργαζόμενους από 1η έως 30 Απριλίου. Μπορεί να προβεί σε απολύσεις μετά τις 30 Μαΐου.
4. Επιχειρήσεις στον μηχανισμό «Συν-Εργασία»
Επιχειρήσεις που έχουν εντάξει υπαλλήλους στον μηχανισμό «Συν-Εργασία» δεν μπορούν να τους απολύσουν για το διάστημα κατά τον οποίο ο μηχανισμός είναι σε ισχύ. Αντίθετα, μπορούν να απολύσουν όσους δεν εντάσσονται.
Οι εντασσόμενοι στον μηχανισμό μπορούν να απολυθούν όταν λήξει η ομπρέλα προστασίας του προγράμματος «Συν-Εργασία». Η ισχύς του μηχανισμού έχει παραταθεί έως και τον Σεπτέμβριο. Να σημειωθεί πως δεν υπάρχει καμία υποχρέωση νέας πρόσληψης στη θέση όποιου εργαζομένου απολυθεί, όπως ισχύει στην περίπτωση των αναστολών (στην περίπτωση των αναστολών οι εργοδότες υποχρεούνται μετά το πέρας της αναστολής να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας και με το ίδιο είδος σύμβασης εργασίας, για χρονικό διάστημα ίσο με το χρονικό διάστημα της αναστολής των συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων αυτών όπως αυτό υπολογίζεται εντός του μήνα αναφοράς).
5. Επιχειρήσεις στο πρόγραμμα 100.000 νέων θέσεων εργασίας
Επιχειρήσεις-εργοδότες που εντάσσονται στο πρόγραμμα επιδότησης των 100.000 νέων θέσεων εργασίας, το οποίο διαρκεί 6 μήνες, δεν απαγορεύεται να απολύσουν εργαζόμενους. Έχουν όμως την υποχρέωση να διατηρήσουν τον ίδιο μέσο όρο του αριθμού των εργαζομένων για το χρονικό διάστημα των έξι μηνών που επιδοτείται κάθε νέα θέση εργασίας.
