Άρθρο της Γραμμάτης Μπακλατσή, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού
Στον αέρα «πέταξε» το πρόγραμμα χρηματοδότησης «Ανάπτυξη της υπαίθρου-Αγροτική Οδοποιία- Αντώνης Τρίτσης», το Υπουργείο Περιβάλλοντος, αφού έθεσε ξεκάθαρα στους Δήμους ότι δεν έχουν αρμοδιότητα για να κάνουν δράσεις βελτίωσης των εκτός σχεδίου αγροτικών οδών, που δεν είναι κοινόχρηστοι.
Η εν λόγω δράση βρίσκεται σε εξέλιξη, βάσει της πρόσκλησης από το Υπουργείο Εσωτερικών για τη χρηματοδότηση έργων αγροτικής οδοποιίας απότον Άξονα «Ποιότητα ζωής και εύρυθμη λειτουργία των πόλεων, της υπαίθρου και των οικισμών» που αφορά στη βελτίωση υφιστάμενων δρόμων πρόσβασης σε γεωργική γη και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και την εξασφάλιση της εύκολης και ασφαλούς προσπελασιμότητας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, στις αγροτικές περιοχές, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, με την παράλληλη βελτίωση και εκσυγχρονισμό των καλλιεργητικών μεθόδων (πρόσβαση μηχανών, εύκολη διακίνηση της παραγωγής κλπ.).
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος όμως, με πρόσφατο έγγραφο του (ΥΠΕΝ /ΔΠΟΛΣ/14250/323/15-02-2022), έβαλε «φρένο» στις αιτήσεις των Δήμων να εντάξουν στο πρόγραμμα δρόμους που είναι ιδιωτικοί και σε πολλές περιπτώσεις οδηγούν στο «πουθενά» και έκανε σαφές στις Περιφέρειες και στους Δήμους ότι: «ουδεμία σχέση έχει η χρηματοδοτούμενη δράση βελτίωσης των αγροτικών οδών σε εκτός σχεδίου περιοχές, με πολεοδομικές αρμοδιότητες. Εξάλλου, κατά την πολεοδομική νομοθεσία (πδ 24/1985, ΦΕΚ 270 Δ’), δεν υφίσταται η έννοια των «αγροτικών οδών» ως κατηγορία κοινοχρήστων οδών, οι οποίες προσδίδουν το απαιτούμενο πολεοδομικό «πρόσωπο» στα ακίνητα εκατέρωθεν με αποτέλεσμα να επιτρέπουν τη δόμηση σε αυτά (βλ και ΣτΕ 4046/2015 σκ 28, 665/2018 σκ 13 κτλ)».
Με το έγγραφο του αυτό το ΥΠΕΝ έφερε στην επιφάνεια το μεγάλο θέμα των νόμιμων κοινόχρηστων δρόμων εκτός σχεδίου και την καταγραφή τους μέσα από ένα πολεοδομικό σχέδιο.
- Ποιοι είναι λοιπόν οι αγροτικοί δρόμοι που αφορά το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» και μπορούν χρηματοδοτηθούν οι Δήμοι;
Σε αυτή την κατηγορία υπάγονται :
-Δρόμοι αγροτικοί που βρίσκονται σε περιοχές, όπου έγινε αναδασμός -επικοιστικές εκτάσεις γεωργικές και έχουν χαραχθεί με σχέδιο του Υπουργείου Γεωργίας .
-Δρόμοι που προϋφίστανται του 1923.
-Δρόμοι που ενώνουν οικισμούς μεταξύ τους και άλλοι δρόμοι, που έχουν αναγνωρισθεί με αποφάσεις της Διοίκησης π.χ. Νομάρχη , απόφαση Περιφερειάρχη.
– Οριακοί δρόμοι σχεδίου πόλεως, που καθορίζονται με τη κύρωσή του και έχουν τεθεί σε κοινή χρήση.
– Δρόμοι που επιτρέπουν τη πρόσβαση σε ακτές, αρχαιολογικούς χώρους, σημαντικά δημόσια έργα.
-Δρόμοι που έχουν τεθεί σε κοινή χρήση, με οιανδήποτε νόμιμο τρόπο.
- Σε ποιες περιπτώσεις αγροτικών δρόμων δεν επιτρέπεται στους Δήμους και τις Περιφέρειεςνα κάνουν συντήρηση;
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος ακολουθεί τις αποφάσεις του ΣτΕ , το οποίο δεν δέχεται την αναγνώριση από τους Δήμους αυτών των ιδιωτικών δρόμων, που σχηματίστηκαν με ιδιωτική βούληση προς εξυπηρέτηση ιδιωτών και στη συνέχεια με την πάροδο του χρόνου δόθηκαν σε δημόσια χρήση . Το ΣτΕ έχει επισημάνει ότι , το οδικό δίκτυο ενός ΟΤΑ δεν αποτελεί τοπική του υπόθεση και επομένως οι Δήμοι είναι αναρμόδιοι για τη συντήρηση και διάνοιξη οδών και επίσης επισημαίνει ότι το κράτος έχει υποχρέωση να καθορίσει ποιοι δρόμοι από αυτό το υπάρχον δαιδαλώδες δίκτυο είναι κοινόχρηστοι μέσα από έναν σχεδιασμό , που θα προκύψει από πολεοδομικό σχεδιασμό.
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος ακολουθώντας τις επιταγές του ΣτΕ επιχειρεί να περιορίσει την ανεξέλεγκτη εκτός σχεδίου δόμηση και την καταστρατήγηση των πολεοδομικών κανόνων κι αυτό γιατί η αναγνώριση ενός δρόμου ενεργοποιεί και τις παρεκκλίσεις στις αρτιότητες των εκτός σχεδίου ιδιοκτησιών, με συνέπεια το δομημένο περιβάλλον να πυκνώνει και να επεκτείνεται. Αυτό μάλιστα εφαρμόζει και με την ψήφιση του νόμου . Στα πλαίσια αυτά ψήφισε και το νόμο 4759/2020 για κατάργηση των παρεκκλίσεων σε γήπεδα με πρόσωπο σε Εθνικό , Επαρχιακό , Δημοτικό δρόμο, δίνοντας το δικαίωμα στους ιδιοκτήτες τους να εκδώσουν άδεια δόμησης μέσα σε δύο χρόνια.
- Πως οι Δήμοι καταστρατηγούν το νόμο και επεμβαίνουν σε μη δημοτικούς κοινόχρηστους δρόμους;
Είναι γεγονός ότι οι εκατοντάδες δρόμοι που οδηγούν στα χωράφια το χειμώνα καταστρέφονται από τις νεροποντές . Γι αυτό το λόγο και οι Δήμοι για την ενίσχυση της υπαίθρου κάθε άνοιξη αναλαμβάνουν τον καθαρισμό , συντήρηση και βελτίωση των υφιστάμενων δρόμων προκειμένου οι αγρότες και κτηνοτρόφοι να πάνε στα χωράφια τους/εγκαταστάσεις τους .
Όμως δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή από το Υπουργείο Εσωτερικών για το ποιοι είναι οι κοινόχρηστοι αγροτικοί δρόμοι που πρέπει να συντηρεί ο κάθε Δήμος και έτσι ανεξέλεγκτα σε πολλές περιπτώσεις οι Δήμοι προχωρούν στη συντήρηση πολλών ιδιωτικών ακόμα και ανύπαρκτωνδρόμων που οδηγούν στο πουθενά ή αποτελούν απλές δουλείες διέλευσης, για να εξυπηρετήσουν κάποιους ιδιώτες.
Αποτέλεσμα αυτών είναι , οι Δήμοι να βαφτίζουν «αγροτικό οδικό δίκτυο» ιδιωτικούς δρόμους και κάθε χρόνο ξοδεύουν χρήματα για να τους συντηρούν και να τους τσιμεντοστρώνουν. Μάλιστα στις περισσότερες φορές από αυτήν την όδευση δεν μπορεί να περάσουν δύο αυτοκίνητα όταν διαστρώνονται μεταξύ τους, γιατί οι παρόδιοι ιδιοκτήτες δεν έδωσαν ένα μέτρο περισσότερη γη , και ίσα – ίσα που χωρά να περνά ένα αυτοκίνητο.
Μεγάλο το πρόβλημα και στις πυρκαγιές σε δάση και εκτός σχεδίου κατοικημένες περιοχές , γιατί εγκλωβίζονται πυροσβεστικά οχήματα σε δρόμους στενούς που οδηγούν σε αδιέξοδο και χάνεται πολύτιμος χρόνος επέμβασης.
Σε πολλές δε περιπτώσεις , αυτοί δρόμοι ( όπως αποκάλυψαν και οι δασικοί χάρτες!!!) σε μεγάλα τμήματα τους περνούν μέσα από δασικές εκτάσεις , ρέματα και ποτάμιαπου ναι μεν το καλοκαίρι δεν κατεβάζουν νερό , όμως κάθε χειμώνα που τα νερά κατεβαίνουν φερτές ύλες καταστρέφονται και για να ξαναγίνουν προσβάσιμοι χώροι διέλευσης αυτοκινήτων , ξοδεύονται χρήματα από τον κρατικό κορβανά ουκ ολίγα χρήματα. Και συνεχώς είμαστε στο ράβε ξήλωνε!!!!
Ακόμα τα τελευταία χρόνια , οι Δήμοι ξεκίνησαν και μία «παραγωγή» βεβαιώσεων, με τις οποίες νομιμοποιούσαν και μάλιστα με υπερβάλλοντα ζήλο όλους τους δρόμους ότι προϋφίστανται το 1923.
Πρόσφατα μάλιστα, ο Δήμος Βόλου παρουσία του Δημάρχου Βόλου , καμερών και δημοσιογράφων γκρέμισε ιδιωτική περίφραξη με νόμιμη άδεια επικαλούμενος ότι «έκλεινε» δημοτικό δρόμο, κάτι που δεν ισχύει με την πολεοδομική νομοθεσία.
- Το παράλογο της πραγματικότητας !!!!
Παράλογο 1
Σήμερα παρόλο τα σύγχρονα μέσα που διαθέτουμε ( ορθοφωτοχάρτες κτηματολογίου , δορυφορικούς χάρτες google) δεν έχουμε καταγράψει το οδικό δίκτυο των εκτός σχεδίου περιοχών .
Δεν είναι δυνατόν σήμερα το 2022 να αναγνωρίζουμε ότι κοινόχρηστοι είναι οι δρόμοι του έτους 1923 , όταν η έννοια του δρόμου έχει αλλάξει εδώ και ΕΝΑΝ ΑΙΩΝΑ!!!
Το 1923 υπήρχε ο δρόμος που περνούσε ένα έμφορτο ζώο
Το 1945 που έχουμε την πρώτη αεροφωτογράφιση έχουμε λίγα μονοπάτια πλάτους 1,5 μ.
Το 1975 που έχουμε αεροφωτογραφίσεις της ΓΥΣ βλέπουμε ότι οι παλιοί δρόμοι διαπλατύνονται λόγω της χρήσης του αυτοκινήτου και γίνονται 3 μέτρα.
Παράλογο 2
Σήμερα συνεχίζονται να διανοίγονται νέοι δρόμοι για αγροτική χρήση , οι οποίοι θεωρούνται πολεοδομικά αυθαίρετοι, αφού δεν προϋπάρχουν του 1923 και αφού μέχρι τώρα δεν έχει οριστεί μία διαδικασία βεβαιώσεως ότι διανοίχτηκαν νόμιμα. Ακριβώς εδώ εντοπίζεται το πρόβλημα και εδώ χρειάζεται η ερμηνεία για τη νόμιμη δημιουργία.
Παράλογο 3
Εκατοντάδες Δρόμοι ασφαλτοστρωμένοι, που περιέχουν δίκτυα κοινής ωφέλειας ή φωτισμό, δηλαδή το συντριπτικό ποσοστό των δρόμων της επικράτειας δεν θεωρούνται Κοινόχρηστοι δρόμοιακόμα κι αν συντηρούνται από τον Δήμο ή την Περιφέρεια.
Παράλογο 4
Μπορεί ο μισός δρόμος να είναι νόμιμος και ο μισός μη νόμιμος !!!! κι αυτό γιατί όταν ένας δρόμος βρίσκεται μέσα στα όρια του οικισμού αυτός έχει πολεοδομική οντότητα επειδή είναι Δημοτικός, ενώ το τμήμα του που συνεχίζει και βρίσκεται εκτός ορίων οικισμού, δεν έχει πολεοδομική οντότητα , αμφισβητείται η νόμιμη ύπαρξή του από την Πολεοδομία και πρέπει ο ιδιώτης να αποδείξει ότι ο ίδιος δρόμος υφίσταται νομίμως.
Παράλογο 5
Το μεγάλο μπάχαλο συνεχίζεται όμως και με το ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ!!!
Κι αυτό γιατί , ενώ όλοι οι πολίτες περιμένουμε το Κτηματολόγιο να βάλει μία τάξη στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων , αντιθέτως περιπλέκει τα πράγματα διότι αφήνει στην κρίση του κάθε μελετητή που έχει αναλάβει την κτηματογράφηση μιας περιοχής να καταγράψει τους δρόμους εκτός σχεδίου όπως αυτός νομίζει . Έτσι άλλοι μελετητές θεωρούν όλους τους χωματόδρομους εκτός σχεδίου ως ιδιοκτησία του αρμόδιου Δήμου ,άλλοι ως ιδιοκτησία του Ελληνικού Δημοσίου , σε άλλες περιπτώσεις δεν αποτυπώνονται καθόλου οι δρόμοι , ενώ τέλος υπάρχουν και περιπτώσεις που οι δρόμοι συμπεριλαμβάνονται στις εκτάσεις των παρόδιων αγροτεμαχίων.
- Πότε θα λυθεί το πρόβλημα !!!!
Μετά την τελευταία σχετική απόφαση του ΣτΕ (848/2018 -ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΔΟΥ ΣΕ ΕΚΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗ), το Υπουργείο Περιβάλλοντος επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ ΑΝΕΛ συνέστησε ομάδα που θα έφερνε λύση στο θέμα μέχρι τέλους Δεκεμβρίου του 2018 !!!! Η προθεσμία βέβαια πέρασε άπρακτη και στη συνέχεια το 2020 ο νέος υφυπουργός Περιβάλλοντος της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας Δημήτρης Οικονόμου επιχείρησε μέσα από το νέο πολεοδομικό νομοσχέδιο να ξεμπλέξει το κουβάρι της νομοθεσίας για τις δημοτικές οδούς με τη δημιουργία δύο κατηγοριών τοπικών οδών, εκείνες που θα συνδέονται με τη δόμηση δίνοντας «πρόσωπο» σε ένα οικόπεδο και εκείνες που απλώς θα συνδέουν δύο περιοχές, χωρίς να δίνουν δικαίωμα δόμησης σε παρόδιες ιδιοκτησίες θέτοντας παράλληλα και τα κριτήρια για τη διάνοιξη νέων δρόμων.
Όμως το πολιτικό κόστος ανάγκασε την κυβέρνηση να αποσύρει το επίμαχο Άρθρο 14 – Σχεδιασμός και χαρακτηρισμός δημοτικών οδών – Τροποποίηση του άρθρου 4 του ν. 3155/1955 από το κατατεθέν νομοσχέδιο«Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής νομοθεσίας» το οποίο ψηφίστηκε.
Επειδή η διαδικασία ολοκλήρωσης του Πολεοδομικού σχεδιασμού της χώρας με την Σύνταξη των Τοπικών Πολεοδομικων Μελετών όλων των Δημοτικών Ενοτήτων των Δήμων θα πάρει τουλάχιστον μία δεκαετία , διότι οι μελέτες συντάσσονται κατά φάσεις , κρίνεται επιτακτική ανάγκη το Υπουργείο Περιβάλλοντος άμεσα να προβεί σε νομοθετικές ρυθμίσεις, που θα καθορίζουν τα χαρακτηριστικά των δρόμων εκτός σχεδίου, που θα είναι δημοτικοί και εξυπηρετούν τις ανάγκες των κατοίκων των περιαστικών και ορεινών περιοχών.
