Κοινοποιείται στο Δημοτικό Συμβούλιο Κυθήρων και τον Τύπο η αναφορά – αίτημα διερεύνησης του Ιππόλυτου Πρέκκα προς τον Συνήγορο του Πολίτη, με αντικείμενο την πλήρη διερεύνηση των αιτιών, της διαχείρισης και των τυχόν παραλείψεων κατά την πρόσφατη καταστροφική πυρκαγιά στα Κύθηρα, που σημειώθηκε το διάστημα 26–28 Ιουλίου 2025. Η αναφορά ζητά τον έλεγχο όλων των εμπλεκόμενων φορέων και την απόδοση ευθυνών, ώστε να διασφαλιστεί η πρόληψη αντίστοιχων φαινομένων στο μέλλον.
ΑΝΑΦΟΡΑ – ΑΙΤΗΜΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ
Προς:
Συνήγορο του Πολίτη
Χαλκοκονδύλη 17, 104 32 Αθήνα
Email: press@synigoros.gr
Κοινοποιείται: Δημοτικούς Συμβούλους Κυθήρων
Θέμα:
Διερεύνηση αιτίων, διαχείρισης και ευθυνών για την καταστροφική πυρκαγιά στα Κύθηρα (26–28 Ιουλίου 2025)
1. Εισαγωγή – Σκοπός αναφοράς
Με την παρούσα, ως πολίτης των Κυθήρων και μέσα από τη δημοσιογραφική μου δραστηριότητα, με ενεργή και διαρκή ενασχόληση στη συστηματική κάλυψη θεμάτων των Κυθήρων, ζητώ την άμεση παρέμβασή σας για τη διερεύνηση των αιτίων, της διαχείρισης και των παραλείψεων κατά την πρόσφατη καταστροφική πυρκαγιά στα Κύθηρα (26–28 Ιουλίου 2025). Η αναφορά μου στηρίζεται τόσο σε προσωπική γνώση και επιτόπια παρακολούθηση των γεγονότων, όσο και σε στοιχεία και μαρτυρίες που συνέλεξα κατά την δραστηριότητά μου. Στόχος είναι ο πλήρης έλεγχος όλων των εμπλεκομένων φορέων, ώστε να αποδοθούν ευθύνες και να διασφαλιστεί ότι δεν θα επαναληφθούν παρόμοια φαινόμενα.
Η πυρκαγιά αυτή αποτέλεσε την πιο μεγάλη περιβαλλοντική καταστροφή των τελευταίων ετών στο νησί, στην ίδια περιοχή με την πυρκαγιά του 2017, θέτοντας σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και καταστρέφοντας ανεπανόρθωτα μεγάλο μέρος της χλωρίδας, πανίδας, αγροτικής παραγωγής και ιδιωτικής περιουσίας.
2. Έκθεση γεγονότων
2.1 Έκταση καταστροφής
– Η πυρκαγιά εκδηλώνεται σε αγροτοδασική ζώνη στην περιοχή Πιτσινάδες το πρωί του Σαββάτου 26 Ιουλίου, περί τις 9:30, με ισχυρούς ανέμους και κατηγορία κινδύνου 5 (κατάσταση συναγερμού σύμφωνα με την ΓΓΠΠ). Κάηκαν περισσότερα από 28.000 στρέμματα στα Δυτικά Κύθηρα (περίπου 10% της συνολικής έκτασης του νησιού, σύμφωνα με την Copernicus EMS (Emergency Management Service),).
– Οι ζημιές περιλαμβάνουν: απώλεια δασικών εκτάσεων, καταστροφή αγροτικών καλλιεργειών, απώλεια μελισσοκομικών μονάδων, ζημιές σε οικίες, υποδομές και δίκτυα. Η πυρκαγιά έπληξε επίσης οικισμούς όπως: Πιτσινάδες, Περλεγκιάνικα, Ντουριάνικα, Αραίοι, Μυλοπόταμος, Δρυμώνας. Στις 28 Ιουλίου, ύστερα από αναζωπύρωση η πυρκαγιά έπληξε την περιοχή μεταξύ Κυπριωτιανίκων, Δοκάνων και κατευθύνθηκε προς τα Μητάτα. Η έγκαιρη και συνεχής εναέρια κάλυψη εκείνη την ημέρα απέτρεψε νέα εξάπλωση προς τα ανατολικά, σε περιοχές δύσβατες και άβατες.
2.2 Κρίσιμες πρώτες ώρες – Απόσυρση εναέριων μέσων
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το απόγευμα της 25ης Ιουλίου ο Δήμαρχος Κυθήρων αποχώρησε από το νησί. Την ίδια ημέρα, στις 12:30, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας είχε ανακοινώσει για το Σάββατο 26 Ιουλίου την ένταξη της περιοχής στην ανώτατη κατηγορία κινδύνου “5” – κατάσταση συναγερμού. Βάσει της προβλεπόμενης διαδικασίας, κατά την απουσία του Δημάρχου, τα καθήκοντα προέδρου του Τοπικού Επιχειρησιακού Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας στο Δήμο Κυθήρων ασκεί ο αναπληρωτής Δήμαρχος, κ. Γεώργιος Κομηνός.
Το Σάββατο 26 Ιουλίου, στις πρώτες ώρες εκδήλωσης της πυρκαγιάς και ενώ οι συνθήκες επιδεινώνονταν ραγδαία, καταγράφηκε απόσυρση των εναέριων μέσων πυρόσβεσης κατά τις απογευματινές ώρες.
Αυτό επιβεβαιώνεται όχι μόνο από μαρτυρίες πολιτών αλλά και αναφορές τοπικών αρχών καθώς και κυβερνητικού στελέχους.
– Υπουργός και Βουλευτής Α’ Πειραιά, Δόμνα Μιχαηλίδου: με ανάρτησή της, που στη συνέχεια αφαιρέθηκε, ανέφερε έλλειψη εναέριων μέσων στα Κύθηρα και επικοινωνία με τον Υπουργό Πολιτικής Προστασίας για το θέμα.
– Αντιδήμαρχος Γ. Κομηνός (27/7/2025 στην ΕΡΤ): «Ήρθαν τα καναντέρ, έκαναν ρίψεις για μία ώρα και έφυγαν. Μετά ξέφυγε η φωτιά».
2.3 Έλλειψη συντονισμού και σχεδίου
Αδυναμία συντονισμού επίγειων δυνάμεων: καθυστερήσεις, εσφαλμένη κατανομή προσωπικού, παρουσία δυνάμεων σε περιοχές χωρίς ενεργά μέτωπα. Την εικόνα αυτή περιγράφει ο πρόεδρος της Επιτροπής Εγχωρίου Περιουσίας Κυθήρων & Αντικυθήρων Ευάγγελος Βενάρδος στη σύσκεψη μετά την πυρκαγιά στο Δημαρχείο στις 31.07.2025, παρουσία του υπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Κώστα Κατσαφάδου. Πιο συγκεκριμένα κατήγγειλε τις επίγειες πυροσβεστικές δυνάμεις για πλήρη έλλειψη συντονισμού, πλήρη έλλειψη οργάνωσης. «Κανείς δεν ήξερε που πάει και τι κάνει. Πηγαίναν και καθόντουσαν σε χώρους που δεν είχαν φωτιά και τα Μυρτίδια καιγόντουσαν», ενώ αναρωτήθηκε ποιος είναι ο συντονιστής… Τέλος συμπλήρωσε ότι ήδη έχει αναθέσει σε γραφείο της Αθήνας να κινηθεί νομικά εναντίον της πυροσβεστικής υπηρεσίας.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο πρόεδρος της Εγχωρίου Περιουσίας είναι μέλος του Τοπικού Επιχειρησιακού Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας στο Δήμο Κυθήρων.
2.4 Προγενέστερες δεσμεύσεις και έργα
Από τα πρακτικά της συνεδρίασης του Τοπικού Επιχειρησιακού Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (ΤΕΣΟΠΠ) της 30ής Απριλίου 2025 προκύπτουν σημαντικά δεδομένα για τις χρηματοδοτήσεις και τον σχεδιασμό πυροπροστασίας του Δήμου Κυθήρων.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Δημάρχου Στράτου Χαρχαλάκη:
- Ο Δήμος έλαβε 181.000 € ως ειδική χρηματοδότηση από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) για δράσεις πυρασφάλειας.
- Οι συνολικές δαπάνες που είχαν προβλεφθεί στον προϋπολογισμό για την πυροπροστασία ανέρχονταν σε 360.000 €, γεγονός που δείχνει ότι υπήρχε πρόβλεψη αξιοποίησης και ιδίων πόρων για το σκοπό αυτό.
- Επιπλέον, εγκρίθηκε χρηματοδότηση 90.000 € από το Πράσινο Ταμείο για το έργο «Ενίσχυση πυροπροστασίας κατοικημένων περιοχών με περιαστικά δάση».
Η συγκεκριμένη δράση αφορά τη δημιουργία περιμετρικών – νέων αντιπυρικών ζωνών σε σημεία που, όπως ανέφερε ο Δήμαρχος, έχουν επιλεγεί έτσι ώστε να λαμβάνουν άμεση έγκριση από το Δασαρχείο, χωρίς να εμπλέκονται ιδιωτικές ιδιοκτησίες, καθώς βρίσκονται σε εκτάσεις της Εγχωρίου Περιουσίας.
Οι οικισμοί και τα σημεία στα οποία είχαν προβλεφθεί παρεμβάσεις, σύμφωνα με την τεχνική έκθεση που συντάχθηκε από δασολόγο και γεωπόνο, είναι:
- Αγία Αναστασία
- Αρωνιάδικα (2 σημεία)
- Γερακάρι
- Διακοπουλάνικα (2 σημεία)
- Δρυμώνας (3 σημεία)
- Χώρα (πρωτεύουσα Κυθήρων) (2 σημεία)
- Μητάτα
- Στραπόδι
Ο Δήμαρχος είχε δηλώσει ότι η ανάθεση του έργου θα γινόταν μέχρι το τέλος Μαΐου 2025, με σύμβαση σε ισχύ και με δυνατότητα οι πρόεδροι των κοινοτήτων και οι εκπρόσωποι της Πυροσβεστικής να δουν τους αναλυτικούς χάρτες και την τεχνική έκθεση.
Ωστόσο, μέχρι σήμερα (Αύγουστος 2025):
- Δεν έχει δημοσιοποιηθεί ποια έργα από τις παραπάνω χρηματοδοτήσεις υλοποιήθηκαν.
- Δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα η τεχνική έκθεση ή οι χάρτες των προβλεπόμενων παρεμβάσεων.
- Δεν υπάρχουν διαθέσιμες λεπτομέρειες υλοποίησης (τοποθεσίες, μήκη/πλάτη ζωνών, ανάδοχοι, ημερομηνίες, ΑΔΑ συμβάσεων).
Το κενό αυτό στην πληροφόρηση καθιστά αδύνατη την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων και της διάθεσης των κονδυλίων, ειδικά υπό το φως των καταστροφικών γεγονότων που ακολούθησαν τον Ιούλιο 2025.
Σημειώνεται ότι μόλις στις 4 Αυγούστου 2025, δηλαδή λίγες ημέρες μετά την καταστροφική πυρκαγιά, δόθηκε με απευθείας ανάθεση σύμβαση για τον καθαρισμό ζωνών πυρασφάλειας, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για το εάν τα απαραίτητα προληπτικά έργα είχαν υλοποιηθεί εγκαίρως.
2.5 Σύσκεψη 31 Ιουλίου 2025
Στις 31 Ιουλίου 2025 πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο Δημαρχείο Κυθήρων με τη συμμετοχή κυβερνητικών και αυτοδιοικητικών παραγόντων, με αντικείμενο την αποτίμηση της κατάστασης μετά τη μεγάλη πυρκαγιά και τον σχεδιασμό μέτρων αποκατάστασης.
Ωστόσο, η διαδικασία αυτή παρουσίασε σοβαρά ζητήματα διαφάνειας και εκπροσώπησης:
- Δεν προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν όλοι οι δημοτικοί σύμβουλοι, ούτε υπήρξε πρόβλεψη για την παρουσία εκπροσώπων από όλες τις δημοτικές παρατάξεις του Δημοτικού Συμβουλίου.
- Δεν υπήρξε επίσημος απολογισμός ενεργειών για τις κρίσιμες ημέρες της φωτιάς (26 – 28 Ιουλίου 2025), παρά την ιδιαίτερη σημασία τους για την κατανόηση και αξιολόγηση της επιχειρησιακής ανταπόκρισης.
- Δεν υπήρξε καμία αναφορά στα μέτρα πρόληψης που είχαν ληφθεί πριν την πυρκαγιά.
- Δεν έγινε καμία αναφορά ούτε δόθηκαν εξηγήσεις σχετικά με την απόσυρση των εναέριων μέσων πυρόσβεσης κατά τις πρώτες ώρες της πυρκαγιάς στις 26 Ιουλίου, γεγονός που είχε ήδη προκαλέσει δημόσιες αντιδράσεις και ερωτήματα. Σημειώνεται ότι στην σύσκεψη ο αναπληρωτής Δήμαρχος Γεώργιος Κομηνός δεν αναφέρθηκε εκ νέου στο ζήτημα των εναερίων όπως έκανε κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς με δηλώσεις του στους τηλεοπτικούς σταθμούς ERTNEWS και OPEN.
Η επιλογή περιορισμένης συμμετοχής από την Δημοτική Αρχή και η απουσία αναλυτικής ενημέρωσης για κρίσιμες παραμέτρους της διαχείρισης της κρίσης εντείνουν τις ανησυχίες για την πληρότητα της ενημέρωσης των αιρετών. Επιπροσθέτως, η Δημοτική Αρχή δεν προσκάλεσε το σύνολο των τοπικών μέσων ενημέρωσης του νησιού, ενώ προέβη σε πρόσκληση επιλεγμένου μέσου ενημέρωσης για την καταγραφή και μετάδοση της σύσκεψης.
3. Ζητήματα που χρήζουν διερεύνησης
Κύριε Συνήγορε,
μετά την καταστροφική πυρκαγιά στα Κύθηρα (26–28 Ιουλίου 2025) παραμένουν σοβαρά κενά πληροφόρησης και αδιευκρίνιστα σημεία που σχετίζονται τόσο με τον επιχειρησιακό σχεδιασμό όσο και με τη διαχείριση της κρίσης. Ζητώ να διερευνηθούν ιδίως τα ακόλουθα:
Α. Επιχειρησιακή ετοιμότητα και ανταπόκριση
- Εάν υπήρχε επικαιροποιημένο σχέδιο αντιμετώπισης πυρκαγιάς για το νησί. (Τοπικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Καταστροφών)
- Αν υπήρχε πλήρης στελέχωση του πυροσβεστικού κλιμακίου και αν ο εξοπλισμός των δυνάμεων πυρόσβεσης (ιδίως οχημάτων) είχε συντηρηθεί επαρκώς πριν την αντιπυρική περίοδο.
Β. Συντονισμός και απόφαση απόσυρσης εναέριων μέσων
- Ποιος έδωσε την εντολή αποχώρησης των εναέριων μέσων πυρόσβεσης στις 26 Ιουλίου και με ποια αιτιολογία.
- Πώς έγινε ο συντονισμός μεταξύ Πυροσβεστικής, Πολιτικής Προστασίας και Συντονιστικού (ΣΕΤΟΠΠ) του Δήμου εκείνες τις κρίσιμες ώρες.
Γ. Έργα και χρηματοδοτήσεις πυροπροστασίας
- Σε ποιο στάδιο υλοποίησης βρίσκονταν οι εργασίες που είχαν χρηματοδοτηθεί (90.000€ από Πράσινο Ταμείο, 181.000€ από ΚΑΠ, 180.000€ από ίδιους πόρους).
- Ποιος είναι ο απολογισμός των κονδυλίων και ποια έργα ολοκληρώθηκαν πριν από την πυρκαγιά.
Δ. Πολιτική και διοικητική ευθύνη
- Την λειτουργία του Τοπικού Επιχειρησιακού Συντονιστικού Οργάνου
- Την κατάσταση των αγροτικών δρόμων και των αντιπυρικών ζωνών πριν την έναρξη της κρίσης.
- Την απόφαση μη πρόσκλησης όλων των αιρετών και των παρατάξεων στη σύσκεψη της 31ης Ιουλίου 2025.
Ε. Ετοιμότητα και τρέχουσα κατάσταση μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας
- Σε ποια κατάσταση βρίσκεται σήμερα ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας για το σύνολο της επικράτειας του νησιού, ενόσω βρισκόμαστε ήδη στο μέσον της αντιπυρικής περιόδου.
Η πλήρης και ανεξάρτητη διερεύνηση αυτών των θεμάτων είναι απαραίτητη για να υπάρξει λογοδοσία, να εντοπιστούν τυχόν παραλείψεις και να διασφαλιστεί ότι η τραγωδία αυτή δεν θα επαναληφθεί.
4. Αιτήματα προς τον Συνήγορο του Πολίτη
Με βάση τα παραπάνω, ζητώ:
- Την διερεύνηση όλων των ζητημάτων που αναφέρονται στην ενότητα 3.
- Έλεγχο για τυχόν παραλείψεις ή λάθη και καταλογισμό ευθυνών όπου απαιτείται.
- Δημοσιοποίηση απολογιστικής έκθεσης με τα γεγονότα, τα αίτια, τις ενέργειες που έγιναν, τη χρήση των κονδυλίων και τις ζημιές.
5. Παραπομπές – Τεκμηρίωση
Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας – Χάρτης Πρόβλεψης Κινδύνου για Σάββατο 26/07
https://archive.vn/XGXSD
ΡΙΧΖΩΛΨ-86Ψ — Πρακτικά ΤΕΣΟΠΠ 2025
https://diavgeia.gov.gr/doc/ΡΙΧΖΩΛΨ-86Ψ?inline=true
Απόφαση ΥΠΕΣ Κατανομής ΚΑΠ Πυροπροστασίας (11/03/2025) – ΑΔΑ: ΨΠ9Υ46ΜΤΛ6-ΞΨΡ
https://www.ypes.gr/wp-content/uploads/2025/03/apof12856-20250311.pdf
Συμμετοχή του Δήμου Κυθήρων στην Πρόσκληση «Ενίσχυση πυροπροστασίας κατοικημένων περιοχών σε ΟΤΑ Α΄ Βαθμού με περιαστικά δάση» από το Πράσινο Ταμείο
https://diavgeia.gov.gr/doc/%CE%A1%CE%A7%CE%A4%CE%A3%CE%A9%CE%9B%CE%A8-27%CE%9C?inline=true
ΨΡΚ2ΟΡ18-ΕΚ6 — Απόφαση / έγγραφο
https://diavgeia.gov.gr/doc/ΨΡΚ2ΟΡ18-ΕΚ6?inline=true
Δηλώσεις Γεωργίου Κομηνού σε ERTNEWS και OPEN TV
https://archive.vn/ivuW8
https://archive.vn/r1VQ0
https://www.youtube.com/watch?v=y9q3bT3Yqno
Ανάρτηση Δόμνας Μιχαηλίδου (αφαιρέθηκε)
https://archive.vn/Sdx4z
Δήλωση Δημοτικού Συμβούλου Νικολάου Μαγουλά
https://archive.vn/4vHZY
Σύσκεψη στο Δημαρχείο 31 Ιουλίου 2025
https://www.youtube.com/watch?v=RVvmzOc0TQM
Σύμφωνα με καταγγελία της δημοτικής παράταξης «Ελεύθερα Κύθηρα» δήμαρχοι και πρόεδροι αναθέτουν χιλιάδες ευρώ σε άχρηστες αντιπυρικές ζώνες χωρίς μελέτη. (https://archive.vn/P2bKw)
95ΦΡΩΛΨ-Γ6Μ — Απόφαση / έγγραφο πολιτικής προστασίας
https://diavgeia.gov.gr/doc/95ΦΡΩΛΨ-Γ6Μ?inline=true
Η παρούσα θα κοινοποιηθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο Κυθήρων, καθώς και στον Τύπο, προς πλήρη ενημέρωση και δημοσιοποίηση του περιεχομένου της.
