Ξενολαό στην Κυθηραϊκή παράδοση λέμε το τάγμα των ξωτικών και των δαιμόνων, που κάνουν παρέλαση τις νύχτες στα λαγκάδια με μεγάλο θόρυβο και όργανα.
Γράφει η Ελένη Χάρου στο προσωπικό της ιστολόγιο:
«Πολλοί ξωμάχοι πίστευαν ότι είδαν, ή άκουσαν την παρέλαση του ξενολαού. Μάλιστα έλεγαν ότι στο τέλος της πομπής ήταν ένας κουτσός δαίμονας, «το κουτσοδαιμόνιο» Αλλοίμονο σ’ αυτόν που έπεφτε πάνω τους! Θα έμενε παράλυτος, ή θα έχανε τη μιλιά του.
Πώς δημιουργήθηκε στα Κύθηρα αυτή η παράδοση ανάμεσα στις τόσες άλλες; Φαίνεται ότι αυτή η παράδοση απηχεί την αλγεινή εντύπωση που άφησαν στον Κυθηραϊκό λαό οι συχνές επιδρομές των πειρατών.
Είναι γνωστό ότι τα Κύθηρα δοκιμάστηκαν ιδιαίτερα, λόγω της γεωγραφικής θέσης τους ανάμεσα στην Κρήτη και την Πελοπόννησο, όπου οι πειρατές καραδοκούσαν. Εξ άλλου οι ακτές των Κυθήρων με τους βράχους, τις σπηλιές και τους αθέατους όρμους ήταν ιδανικά κρησφύγετα των πειρατών. Η πειρατική λαίλαπα άφησε τα ίχνη της στα Κύθηρα ιδιαίτερα στην πανέμορφη πόλη του Αγίου Δημητρίου, τη βυζαντινή πρωτεύουσα, αλλά και σε τοπωνύμια όπως Τουρκοστάσι, Τουρκαύλακο κ.α. στις σχετικές παραδόσεις του λαού μας και σε αρχειακές μαρτυρίες. Ο απόηχος από την επιδρομή του Μπαρμπαρόσα και από τις αιφνιδιαστικές επιθέσεις των ξένων λήσταρχων, ιδίως από τη Μπαρμπαριά (Αλγέρι) δημιούργησαν την παράδοση του «ξενολαού» κι ακόμη ένα σωρό ιστορίες για εφόδους σε χωριά και σε μοναστήρια, για εξωτικές μελωδίες, περίεργους καλπασμούς και κραυγές μέσα στη νύχτα.
Ο Κυθήριος Συνταγματολόγος Καθηγητής κ. Γιώργος Κασιμάτης μου έλεγε, ότι θυμάται στα παιδικά του χρόνια, την ημέρα του Αγίου Ηλία κάποιους χωριανούς να ντύνονται ξωτικά, να μουτζουρώνονται, να ζώνονται τα πιο θορυβώδη αντικείμενα, να κατεβαίνουν στα λαγκάδια και να παριστάνουν τον ξενολαό, διότι σύμφωνα με τις παλιές δοξασίες αυτή η ημέρα εθεωρείτο βαρειά και τη νύχτα οι παλαιοί άνθρωποι πίστευαν ότι ο ξενολαός τρέχει στα λαγκάδια των Κυθήρων.»
Το φαινόμενο του “Ξενολαού” καταγεγραμμένο από το “The Sound of Kythera”
Το δύσκολο εγχείρημα να αναδείξουν τα Κύθηρα και την ιστορία τους μέσα από τους ήχους του νησιού, ανέλαβε πριν λίγα χρόνια μια ομάδα μαθητών της πρώτης και δευτέρας λυκείου των Κυθήρων, υπό την καθοδήγηση του Διονύση Ανεμογιάννη, υπεύθυνου της πρωτοβουλίας The Sound of Kythera (Ο Ήχος των Κυθήρων).
Το The Sound of Kythera είναι ένα πρόγραμμα πρωτότυπο, που χρησιμοποιεί τις νέες τεχνολογίες προκειμένου να αναδείξει την πολιτιστική κληρονομιά των Κυθήρων. Σε αυτό το πολυεπίπεδο εκπαιδευτικό και πολιτιστικό πρόγραμμα, οι μαθητές από το λύκειο των Κυθήρων, συνεργάζονται με ειδικούς από τα πεδία της τεχνολογίας ήχου, των εικαστικών, της ανθρωπολογίας και του περιβάλλοντος, προκειμένου να καταγράψουν και να αξιοποιήσουν δημιουργικά τους πιο χαρακτηριστικούς ήχους των Κυθήρων.
Σε μια από τις εκδρομές ηχογράφησης των μοναδικών ηχο-τοπίων του νησιού, οι μαθητές, με τη βοήθεια της Medea Electronique, συνέθεσαν τον δικό τους “Ξενολαό”, ως μέρος του εγχειρήματος “The Sound of Kythera”.
