Το είδος του sword and sandal, το οποίο μεσουράνησε στα χρυσά χρόνια του Χόλιγουντ, αποτελεί τηλεοπτική παράδοση για το ελληνικό κοινό τη Μεγάλη Εβδομάδα. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο δεν μπορούμε να κάνουμε Πάσχα αν δεν ακούσουμε πρώτα το «Άβε Καίσαρα, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν» από τους μονομάχους, πριν εκείνος τους δώσει το σινιάλο για το τελικό χτύπημα. (όχι και πολύ χριστιανικό όλο αυτό βέβαια).
Εκτός, λοιπόν, από τις αναμενόμενες σειρές και ταινίες όπου το θρησκευτικό αίσθημα βρίσκεται σε πρώτο πλάνο, οι Ρωμαίοι στρατηγοί, δικαστές, στρατιώτες και συγκλητικοί έχουν την τιμητική τους την περίοδο του Πάσχα: η μικρή και η μεγάλη οθόνη γυρίζει το ρολόι πολλούς αιώνες πίσω, στα χρόνια λίγο και πριν και λίγο μετά τη γέννηση του Χριστού.
Τώρα, το κατά πόσο ο “Μονομάχος” του Ridley Scott είναι μία πασχαλινή ή όχι ταινία είναι μία άλλη τεράστια και πολύ μπερδεμένη κουβέντα.
Σίγουρα πάντως, δίπλα στις σκηνές όπου πρωταγωνιστεί το δράμα του θεανθρώπου, συναντάμε λεγεώνες να κάνουν παρέλαση στη Γαλατία, αρματοδρομίες στο Κολοσσαίο και δεινές πολιτικές ίντριγκες στους διαδρόμους της Συγκλήτου.
Πώς λοιπόν θα μπεις στο κλίμα των ημερών; Ακολουθούν μερικές πασχαλινές επιλογές: από ταινίες για τα πάθη του Ιησού Χριστού μέχρι τηλεοπτικές ωδές στην Αρχαία Ρώμη.
Κβο Βάντις (1951)
Oldies but goldies, αφού μπορεί η συγκεκριμένη ταινία να μετρά επτά δεκαετίες ζωής, παραμένει όμως ένα πολύ καλό μάθημα στο πώς ένα φιλμ εποχής μπορεί να πατά πάνω σε ένα storyline τόσο δυνατό ώστε να παραβλέπεις τις όποιες -και δεν είναι λίγες- αστοχίες και υπερβολές.
Τι παρακολουθούμε εδώ; Τους διωγμούς των πρώτων Χριστιανών στη Ρώμη και έναν εξαιρετικό Sir Peter Ustinov ως Νέρωνα, ο οποίος βάζει φωτιά στην Αιώνια Πόλη γιατί είναι ξεκάθαρα παρανοϊκός. Ένα πραγματικό must-see για το Πάσχα.
Ο χιτών (1953)
To κλασικό φιλμ είναι ένας μικρός οδηγός για το πώς κάποιοι άνθρωποι βρίσκουν την πίστη εκεί που δεν την περιμένουν. Κάπως έτσι, ο αμφιβόλου ηθική χιλίαρχος Marcellus Gallio ανακαλύπτει τον Χριστιανισμό μέσα από τα τυχερά παιχνίδια, αφού πρώτα κερδίσει τον χιτώνα του Χριστού σε ένα παιχνίδι ζάρια. Παράξενη δεν είναι η ζωή;
Στο cast βρίσκουμε τον θρυλικό Richard Burton στον ρόλο του Ρωμαίου και τον superstar των 50s Victor Mature στον ρόλο του Χριστιανού σκλάβου. Όσο για το αν έχει γεράσει όμορφα η ταινία; Μάλλον, απευθύνεται πια σε φανατικούς του σινεμά εποχής.
Μπεν Χουρ (1959)
Αν κάποιος έπρεπε να δει μόνο μία sword and sandal ταινία σε όλη του τη ζωή, αυτή δικαιωματικά θα ήταν το Μπεν Χουρ και τα 232 λεπτά κινηματογραφικής εποποιίας που παραδίδει. Άλλωστε, μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι έχει παιχτεί δεκάδες (αν όχι εκατοντάδες) φορές στην ελληνική τηλεόραση.
Η πιο διάσημη κινηματογραφική αρματοδρομία όλων των εποχών και μία από τις πιο επικές σκηνές που γυρίστηκαν ποτέ στο σινεμά, 11 βραβεία Όσκαρ, ο Charlton Heston σε έναν από τους πιο διάσημους ρόλους μία πραγματικά λαμπρής καριέρας, και με λίγα λόγια μία κομβική στιγμή για το Χόλιγουντ, η οποία δε λείπει σχεδόν ποτέ από το ελληνικό Πάσχα.
Σπάρτακος (1960)
Stanley Kubrick, Kirk Douglas, Dalton Trumbo. Τι να πρωτογράψει κανείς για τη συγκεκριμένη αγία τριάδα; Ας μην ξεφύγουμε όμως, και ας παραμείνουμε στην ταινία η οποία υπό κανονικές συνθήκες δε θα έπρεπε να είναι τίποτα περισσότερο από ένα blockbuster των 60s.
Όταν όμως ο κυνηγημένος για τις αριστερές πεποιθήσεις του Trumbo έδωσε το σενάριο-δυναμίτη στον ιδιοφυή σκηνοθέτη και εκείνος με τη σειρά του τον πρώτο ρόλο στο Douglas, γράφτηκε κινηματογραφική ιστορία: για το πώς ένας σκλάβος κατάφερε να μιλήσει για τα αναφαίρετα δικαιώματα του ανθρώπου πριν καν ο Χριστός εμφανιστεί στη Γη.
Διότι, τελικά, όσες φορές και αν δεις τη σκηνή όπου οι αιχμάλωτοι και νικημένοι στρατιώτες του Σπάρτακου φωνάζουν «Εγώ είμαι ο Σπάρτακος» παραμένει το ίδιο δυνατή, 62 χρόνια μετά.
Βαραββάς (1961)
Πόσες φορές έχεις ακούσει το όνομα του Βαραββά και πόσες φορές έχεις αναρωτηθεί «τελικά, ποιος ήταν αυτός»; Η συγκεκριμένη ταινία αποτελεί ιδανική ευκαιρία για να γνωρίσεις την ιστορία του κρατούμενου/επαναστάτη/παράνομου Εβραίου, ο οποίος πήρε χάρη αντί του Χριστού, με συνεπές αποτέλεσμα ο τελευταίος να βρεθεί στον σταυρό.
Βασισμένο σε ένα εξαιρετικό βιβλίο του νομπελίστα Σουηδού Par Lagerkvist, το φιλμ είναι κάπως βαρύ και ασήκωτο αλλά σε κάθε περίπτωση κατανυκτικό. Βοηθά άλλωστε και η επιλογή του πρωταγωνιστή, καθώς μάλλον κανείς ηθοποιός στον κόσμο δε θα μπορούσε να είναι πιο πειστικός (τουλάχιστον από πλευράς εμφάνισης) από τον Anthony Quinn.
Ο τελευταίος πειρασμός (1988)
Πατώντας το fast forward στον χρόνο, βρισκόμαστε μπροστά σε μία τολμηρή προσπάθεια με μπόλικο ελληνικό ενδιαφέρον. Ο σπουδαίος Martin Scorsese έσκυψε πάνω από το κείμενο ενός άλλου σπουδαίου, του Νίκου Καζαντζάκη, για να γυρίσει μία ταινία που έκανε τις ελληνικές παραθρησκευτικές οργανώσεις να βγάλουν φλύκταινες και να καίνε σταυρούς έξω από τα σινεμά.
Όχι, δεν πρόκειται απλά για άλλη μία προβοκατόρικη προσπάθεια. Αντίθετα, είναι μία διαφορετική σπουδή πάνω στο πραγματικό νόημα του χριστιανισμού.
Τα πάθη του Χριστού (2004)
Μιλώντας, λοιπόν, για προβοκατόρικες προσπάθειες υπάρχει και το αδιανόητα ωμό, ρεαλιστικό, στα όρια του ντοκιμαντέρ σινεμά του Mel Gibson με τον Jim Caviezel στον ρόλο του Ιησού και τη Monica Bellucci στον ρόλο -ναι, καλά μάντεψες- της Μαρίας Μαγδαληνής.
Σε όποιον άρεσε το Apocalypto (2006) του ίδιου σκηνοθέτη, ίσως αρέσει και αυτό. Σίγουρα πάντως είναι δύσκολο θέαμα για όσους τρέφουν βαθιά συναισθήματα για τη θρησκεία, αφού η κάμερα εστιάζει -σχεδόν σαδιστικά- στα ατέλειωτα και φριχτά βασανιστήρια που πέρασε ο Χριστός.
Μετά τις επικές ταινίες, οι σειρές
Ναι, κάτι λείπει μέχρι στιγμής, αφού δεν έχει εμφανιστεί το πραγματικό αριστούργημα των πασχαλινών ημερών. Ακολουθεί, λοιπόν, μαζί με άλλες δύο τηλεοπτικές σειρές που σε βάζουν στον κλίμα της ρωμαϊκής εποχής.
Εγώ, ο Κλαύδιος (1976)
Για τους Βρετανούς είναι μία κορυφαία στιγμή της τηλεοπτικής τους ιστορίας, βασισμένη στον πιο σημαντικό συγγραφέα ιστορικών μυθιστορημάτων που έβγαλε ποτέ το Νησί, τον Robert Graves. Ένα κλασικό tv show με άλλα λόγια που άλλαξε πολλούς από του κανόνες των tv shows.
H τηλεοπτική σειρά με τον ξεκάθαρα θεατρικό χαρακτήρα παρακολουθεί τα έργα και τις ημέρες του δειλού (;) αυτοκράτορα Κλαύδιου (10 π.Χ.- 54 μ.Χ) την εποχή του Χριστού. Ή πιο σωστά ζωντανεύει επί της οθόνης τις χειρότερες δολοπλοκίες που έζησε ποτέ η ανθρώπινη ιστορία, με χαρακτήρες τόσο μοχθηρούς ώστε να κάνουν το Game of Thrones να μοιάζει παραμυθάκι.
O Ιησούς από τη Ναζαρέτ (1977)
Πολύ απλά ένα τηλεοπτικό αριστούργημα κινηματογραφικής αισθητικής με την υπογραφή του Franco Zeffirelli, το οποίο παίζει -και πολύ καλά κάνει- κάθε μα κάθε χρόνο στην ελληνική τηλεόραση (φέτος, θα το δείξει ο ANT1 ξεκινώντας από αύριο Μεγάλη Τρίτη).
Χωρίς αμφιβολία, καμία άλλη σειρά ή ταινία δεν κατάφερε ποτέ να αφηγηθεί τόσο καλά την Ιστορία του Ιησού από τη Ναζαρέτ. Σε αυτό σίγουρα βοήθησε η ερμηνεία του «καταραμένου» Robert Powell, ο οποίος στη συνέχεια σχεδόν εξαφανίστηκε.
Αλλά και το γεγονός ότι στο cast βρέθηκαν 8 ηθοποιοί που είτε είχαν πάρει είτε έλαβαν αργότερα κάποιο Όσκαρ (Anne Bancroft, Ernest Borgnine, Laurence Olivier, Christopher Plummer, Anthony Quinn, Rod Steiger, James Earl Jones, Peter Ustinov) όπως και η σεναριακή υπογραφή του Anthony Burgess, του συγγραφέα πίσω από το Κουρδιστό Πορτοκάλι.
Rome (2005)
Εδώ βρισκόμαστε λίγο πριν τα χρόνια του Χριστού, την εποχή που μεσουρανούσε ο Ιούλιος Καίσαρας. Πρόκειται για μία ευρωπαϊκή παραγωγή που διεκδικεί, όχι άδικα, μία θέση ανάμεσα στις σπουδαίες σειρές που κυκλοφόρησαν στις αρχές των 00s αλλάζοντας λίγο έως πολύ την τηλεοπτική ιστορία.
Εξαιρετικό cast, εξαιρετικές ερμηνείες, ωμά κινηματογραφημένη βία που θα ζήλευε και ο Μονομάχος, γκρίζοι χαρακτήρες με τρομερά ηθικά διλήμματα, και μία πρώτη σεζόν τόσο καλογραμμένη και καλοδουλεμένη ώστε θέλεις να «λιώσεις» με μία παλιά σειρά αυτό το Πάσχα, το Rome αξίζει και με το παραπάνω τον χρόνο σου.
