Χρυσό μετάλλιο στην Ευρώπη, χάλκινο στον υπόλοιπο Πλανήτη, για την Ελλάδα! Όχι για κάποιο άθλημα που μας έκανε υπερήφανους, αλλά δυστυχώς στο Δημόσιο χρέος! Μόλις τρεις χώρες στον κόσμο έχουν χρέος πάνω από το 200% του ΑΕΠ: Και η Ελλάδα έχει τον τρίτο υψηλότερο δείκτη χρέους ως προς το ΑΕΠ , στον κόσμο. Με 210% , η χώρα μας βρίσκεται μια ανάσα πίσω από το …Σουδάν (212%) και φυσικά πολύ πίσω από την πρωταθλήτρια Ιαπωνία (257%). Οσο για την Ευρώπη; Είμαστε …απλησίαστα, πρώτοι. Δεύτερη και «καταϊδρωμένη ,ακολουθεί η Ιταλία με μόλις 157% του ΑΕΠ.
Η οικονομική ιστοσελίδα Howmuch.net δημοσιεύει την κατάταξη των 10 πιο υπερχρεωμένων χωρών του κόσμου , με βάση τα στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Στην τέταρτη θέση στον κόσμο είναι η Ερυθραία με 176% και ακολουθούν : Το Σουρινάμ (157%), τα νησιά Μπαρμπέιντος (157%) ,η Ιταλία (157%), οι Μαλδίβες (140%), το Πράσινο Ακρωτήρι (138%) και το Μπελίζ με 135%. «Οι οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι όσο υψηλότερος είναι ο λόγος χρέους προς το ΑΕΠ μιας χώρας, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος χρεοκοπίας.
Παρόλο που οι κυβερνήσεις προσπαθούν να μειώσουν την αναλογία χρέους προς ΑΕΠ, αυτό μπορεί να είναι δύσκολο ειδικά σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, όπως ο αντίκτυπος της πανδημίας του κορονοϊού», γράφει η οικονομική ιστοσελίδα. Η έκδοση νέου δημόσιου χρέους είναι αναγκαία σήμερα για να αποφευχθεί μια σκληρότερη συρρίκνωση της οικονομίας και μεγαλύτερη απώλεια θέσεων εργασίας.
Στην έκθεση «Fiscal Monitor», το ΔΝΤ υπολογίζει σε 14 τρισεκατομμύρια δολάρια τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης στα οποία έχουν μέχρι τώρα προβεί οι κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο για να αντιμετωπίσουν την κρίση της πανδημίας. Το γεγονός αυτό όμως, με τη σειρά του εκτίναξε το παγκόσμιο χρέος στο 98% του παγκόσμιου ΑΕΠ στα τέλη του 2020 από 84% που ήταν πριν από την πανδημία. Παράλληλα, τα δημοσιονομικά ελλείμματα ως αναλογία του ΑΕΠ ανήλθαν πέρυσι στο 13,3% για τις ανεπτυγμένες οικονομίες, στο 10,3% για τις αναδυόμενες και στο 5,7% για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Φυσικά, όλες οι υπερχρεωμένες χώρες δεν είναι ίσα και όμοια: Η Ιαπωνία μπορεί να έχει πολύ υψηλό χρέος ,αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί, καθώς αυτό κατέχεται κυρίως από τους πολίτες της, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι είναι μια πολύ ισχυρή βιομηχανική δύναμη. Όπως και η Ιταλία βέβαια, που διαθέτει ισχυρή παραγωγική βάση. Οσο για τις υπόλοιπες εξωτικές ,υπερχρεωμένες χώρες; Δεν νοιάζονται και πολύ! Μια ζωή αποικίες ήταν, τι κι αν σήμερα είναι «αποικίες χρέους»!
Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα για την Ελλάδα, που οφείλει τα χρέη τους κυρίως σε ξένους πιστωτές. Προς το παρόν δεν φαίνεται να υπάρχει κίνδυνος για δύο λόγους: Πρώτον, γιατί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε κάνει μια πολύ ευνοϊκή ρύθμιση για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους ως το 2032. Και δεύτερον, γιατί σήμερα τα επιτόκια είναι πάρα πολύ χαμηλά και το μεγαλύτερο μέρος του νέου δημόσιου χρέους λόγω της πανδημίας , έχει αγοραστεί από την ΕΚΤ μέσω του εξαιρετικού προγράμματος Pepp, που αποτρέπει τις κερδοσκοπικές επιθέσεις .Τουλάχιστον έως ότου ληφθεί απόφαση για διακοπή σχεδίων ποσοτικής χαλάρωσης και επιστροφής στον «ζουρλομανδύα» του Συμφώνου Σταθερότητας. Οσο κι αν πληθαίνουν οι φωνές στην Ευρώπη για τη χαλάρωσή του… Οι Γερμανοί και τα άλλα βόρεια «γεράκια» της λιτότητας, καραδοκούν και ήδη κραυγάζουν άναρθρα και λυσσασμένα …
Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και ο υποψήφιος καγκελάριος του Γερμανικού Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος, Αρμιν Λάσετ, αξιώνουν μετά την πανδημία «να επιστρέψουν γρήγορα οι δημοσιονομικοί κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας». Και αν αλλάξουν –όπως λέει η Κομισιόν-να μην γίνουν πιο ευέλικτοι!
Ευλογία για τον προϋπολογισμό τα χαμηλά επιτόκια
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ταχθεί επίσης υπέρ της μεταρρύθμισης του Συμφώνου Σταθερότητας ώστε να αυξηθούν τα ανώτατα όρια του ελλείμματος και του χρέους, τα οποία έχουν πλέον ξεπεραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ,λόγω του τεράστιου κόστους της πανδημίας. Την ιδέα αυτή ,που προσκρούει στον …Γερμανικό τοίχο ,ιδίως από το συντηρητικό κόμμα της Άνγκελα Μέρκελ ,υποστηρίζουν η Γαλλία, η Ιταλία και άλλες χώρες του Νότου. Η χώρα κατόρθωσε πάντως τα τελευταία χρόνια να δανείζεται φθηνά, φουσκώνοντας βέβαια το δημόσιο χρέος. Όχι ότι αυτό αποτελεί κυβερνητικό επίτευγμα. Αποτέλεσμα της συγκυρίας λόγω της πανδημίας είναι, και των αγορών που υποχρεώθηκαν να αλλάξουν στάση όταν η ΕΚΤ και η Κριστίν Λαγκάρντ άρχισαν να αγοράζουν μαζικά και τα ελληνικά ομόλογα από τη δευτερογενή αγορά.
«Η πολιτική χαμηλών επιτοκίων της ΕΚΤ είναι ευλογία για τους εθνικούς προϋπολογισμούς», γράφει το Bloomberg,τονίζοντας ότι «πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ έχουν ανακουφιστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια ,σε ότι αφορά το δημόσιο χρέος».
Ο Ιβάν Μλίναριτς , Διευθύνων Σύμβουλος της Quant.Capital Management GmbH σημειώνει μάλιστα ότι «το μέσο επιτόκιο των ομολόγων που θα πληρωθούν από την Ελλάδα, για παράδειγμα, μειώθηκαν από περισσότερο από πέντε σε περίπου 3%. Αυτό δείχνει την εμπιστοσύνη των χρηματοπιστωτικών αγορών , οι οποίες βεβαιώνουν ότι η χώρα είναι σε χαμηλότερο κίνδυνο. Αλλά μετριάζεται επίσης και η επιβάρυνση του εθνικού χρέους, για το οποίο θα καταβάλλονται λιγότεροι τόκοι κάθε χρόνο».
Χώρες όπως η Ιρλανδία, η Ισπανία και η Πορτογαλία κατέγραψαν επίσης παρόμοια πτώση.
Αλλά, το εκπληκτικό είναι ότι «οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι δεν είναι οι πρώην χώρες της κρίσης, αλλά η Γερμανία “, δήλωσε ο Μλίναριτς . Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bloomberg, το μέσο επιτόκιο των Γερμανικών κρατικών ομολόγων μειώθηκε από περίπου 4% το 2009 , σε 1,3% σήμερα.
Αποικία χρέους
Βέβαια το μεγάλο ερώτημα παραμένει: Γιατί η Ελλάδα σχεδόν χρεοκόπησε το 2010 και της επιβλήθηκαν σκληρά μνημόνια, με δημόσιο χρέος 129% του ΑΕΠ, ενώ σήμερα, με χρέος 210% του ΑΕΠ, να μην έχει πρόβλημα για τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης; Θα πείτε : «Αποικία χρέους» τότε, «αποικία χρέους» και σήμερα, με κύριο μέλημα την αύξηση του ΑΕΠ από τον τουρισμό, ως βασική πηγή εσόδων. Μόνο που και στον τομέα αυτόν, τα μαντάτα παραμένουν δυσοίωνα. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, Γιάννης Ρέτσος από το βήμα της 29ης τακτικής συνέλευσης του ΣΕΤΕ , έκανε λόγο για μια δύσκολη χρονιά εφέτος, καθώς βασικές αγορές για τον ελληνικό τουρισμό δεν έχουν ακόμα ανοίξει. Ο κ. Ρέτσος εξέφρασε την ελπίδα ότι αν δεν υπάρξουν απρόοπτες εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας, το 2ο εξάμηνο μπορεί να είναι καλύτερο από ό,τι αρχικά είχε προβλεφθεί»… Μόνο που αυτό το «παραγωγικό μοντέλο» και το defile στο Παναθηναϊκό Στάδιο δεν μπορεί να είναι το μέλλον της χώρας! Η παραγωγική ανασυγκρότηση δεν μπορεί να συντελεστεί με δίκαιο τρόπο σε συνθήκες ακραίας ύφεσης και καταστροφής παραγωγικών δυνάμεων όπως άλλωστε έχουν δείξει οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές.
Η ελληνική οικονομία χρειάζεται αλλαγές και ρήξεις που θα απελευθερώσουν παραγωγικές δυνάμεις. Η ανάπτυξη να στηριχθεί στο καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό, στην ευελιξία της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, στην ενίσχυση της καινοτομίας και της έρευνας, στη στροφή στην παραγωγική – μεταποιητική δραστηριότητα υψηλής προστιθέμενης αξίας, στις προοπτικές που ανοίγονται από την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Επίσης ,θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το ζήτημα του ιδιωτικού χρέους που συσσωρεύεται στην πανδημία, γιατί αλλιώς θα υπονομευθεί κάθε προοπτική ανάκαμψης.
Μετάλλαξη «Δέλτα» και δημόσιο χρέος
Οι ανησυχητικές εξελίξεις με τη μετάλλαξη Δέλτα του κορονοϊού ,δείχνουν μάλιστα ότι η πανδημία κορονοϊού δεν έχει τελειώσει και πολλές χώρες -μαζί και η Ελλάδα- θα συνεχίζουν να ξοδεύουν πολλά χρήματα για να στηρίξουν τις οικονομίες τους. Γεγονός που σημαίνει ότι το δημόσιο χρέος θα συνεχίσει να επιδεινώνεται μόνο στο μέλλον. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ιστοσελίδας Howmuch.net, 32 χώρες στον κόσμο έχουν σήμερα δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ μεγαλύτερο του 100%. Υπάρχουν ,βέβαια και λίγες χώρες με πολύ μικρό χρέος. Πρόκειται κυρίως για χώρες που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο πετρέλαιο, όπως το Κουβέιτ (14%), η Ρωσία (18%) και η Σαουδική Αραβία (31%). Η συντριπτική πλειονότητα των χωρών σε όλο τον κόσμο βρίσκεται κάπου ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα, με χρέος από 50-99% του ΑΕΠ.
Το σημαντικότερο είναι ότι το δημόσιο χρέος εντάσσεται στο πλαίσιο του μεγέθους της οικονομίας κάθε χώρας. Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες με χρέος (133% του ΑΕΠ),έχουν μια τεράστια οικονομία και μπορούν να ανεχθούν πολύ περισσότερο δημόσιο χρέος από ότι χώρες με συγκριτικά μικρότερη οικονομία, όπως η Ελλάδα.
Το σίγουρο είναι ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας στην ευρωπαϊκή και ελληνική οικονομία είναι εξαιρετικά σοβαρές και γι αυτό απαιτούνται γενναίες αποφάσεις τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο
